wtorek, 12 maja 2015

Mocne, bliższe i dalsze, czyli wszystko co... o zaimkach wiedzieć powinniśmy

Na moim blogu powtarzam często że zaimki to jeden z najtrudniejszych działów gramatyki francuskiej, a równać się z nimi może ewentualnie tryb subjonctif, który wydaje się być nawet prostszy, ponieważ wymaga przyswojenia kilku zasad użycia i form czasowników. To, że zaimki potrafią być uciążliwe i kłopotliwe potwierdzają moi uczniowie, myląc np. COD z COI.  
Mimo tego, że zaimki to nie mój ulubiony temat w języku francuskim, staram się o nich pisać i przypominać ponieważ są bardzo istotne w swobodnym posługiwaniu się językiem. Dziś zajmę się problematyczną kwestią dotyczącą mylenia trzech typów zaimków: COD, COI oraz zaimków mocnych

O COD oraz COI powstał na moim blogu osobny wpis który znajdziecie TUTAJ jednak nie zrozumiecie dobrze o co chodzi w tym temacie, jeżeli nie zacznę od krótkiej powtórki:)

W języku francuskim czasowniki mogą łączyć się z przyimkami: 
de oraz à lub nie łączyć się wcale.

Reakcja czasownika to cecha która określa czy czasownik przyjmuje dopełnienie bliższe czy dalsze.

Dopełnienie bliższe to dopełnienie które stoi na pierwszej pozycji przy czasowniku i od którego można utworzyć stronę bierną. Utworzyć stronę bierną to sprawić aby dopełnienie stało się podmiotem.

Aby zobaczyć jak wygląda to w praktyce przeniesiemy się do zoo, gdzie czas spędzają Charlotte i Anna :)

Charlotte et Anna se promenent dans la ville. 
À l'occasion de leur promenade, ils visitent le zoo
Charlotte i Anna spacerują po mieście. Przy okazji spaceru odwiedzają zoo.

Elles observent les flamants. 
Obserwują flamingi.
Anna a acheté un ballon.
Anna kupiła balon.

Podane zdania możemy zamienić na stronę bierną.

Les flamants sont observés par Charlotte et Anna.
Flamingi są obserwowane przez Charlotte i Annę.
Un ballon a été acheté par Anna. 
Balon został kupiony przez Annę.

W przypadku dopełnienia bliższego (COD) czasownik nie potrzebuje żadnego przyimka łączącego go z dopełnieniem.

Elles observent les flamants. --- > Elles les observent.
les zastępuje les flamants -> One je obserwują
Anna a acheté le ballon. --- > Elle l'a acheté. 
l' to le skrócone przed samogłoską które zastępuje le ballon -> Ona go kupiła

Dopełnienie dalsze (COI) to dopełnienie które w przypadku zamiany zdania ze strony czynnej na bierną nie staje się podmiotem. 

W przypadku dopełnienia dalszego (COI) między czasownikiem a dopełnieniem pojawia się przyimek.

Charlotte sourit à Anna. ---> Elle lui sourit.
sourire à - czasownik łączy się z przyimkiem à 
- wymaga dopełnienia COI 
Charlotte uśmiecha się do Anny - > Ona się do niej uśmiecha.

Charlotte donne l'appareil photo à Anna. ---> Elle lui donne l'appareil photo.
Charlotte daję aparat Annie -> Ona jej daje aparat.
donner à - czasownik łączy się z przyimkiem à 
- wymaga dopełnienia COI

COD i COI  nie są jednak tematem dzisiejszego posta. Z własnego doświadczenia wiem iż zaimki dopełnienia dalszego (COI) są bardzo często mylone są z zaimkami mocnymi 
(les pronoms toniques). 

Oto zestawienie ich form:


Różnica jest następująca: 

W przypadku les pronoms toniques istnieje podział 
3. os. liczby pojedynczej oraz 3. osoby liczby mnogiej na rodzaj żeński i męski (lui/elle oraz eux/elles). 

W przypadku COI taki podział nie istnieje, oznacza to że zaimki LUI /LEUR odnoszą się zarówno do rodzaju żeńskiego jak i do rodzaju męskiego.


Charlotte veut acheter une barbe à papa mais elle n'a pas d'argent.
Charlotte chce kupić watę cukrową ale nie ma pieniędzy.

Anna prête de l'argent à Charlotte
Anna pożycza pieniądze Charotte.
--- > Anna lui prête de l'argent
Ona jej pożycza pieniądze. (lui = COI)




W tym przypadku zaimek lui to forma COI, ponieważ 
czasownik prêter łączy się z przyimkiem à

Nie możemy zamiast LUI wstawić formy ELLE ponieważ nie jest ona formą zaimka COI. 

C'est Charlotte qui n'a pas d'argent 
------ > C'est elle (= zaimek mocny) qui n'a pas d'argent
To ona, która nie ma pieniędzy.

W tym zdaniu natomiast elle to zaimek mocny. 
Gdybyśmy wstawili zamiast formy elle formę lui zaimek dotyczyłby rodzaju męskiego i zdanie przetłumaczylibyśmy następująco:

C'est lui qui n'a pas d'argent.
To on, który nie ma pieniędzy. 

Zaimek osobowy samodzielny 
w funkcji dopełnienia bliższego i dalszego COD i COI

Powyższa nazwa to właśnie nazwa 
zagadnienia, które wyjaśni nam czemu:

Czasowniki takie jak penser lub rêver mimo tego, że  łączą się z przyimkiem à zastąpimy zaimkiem mocnym ?

Porównajmy zdania:

Je parle à Charlotte - > Je lui parle

Mówię do Charlotte - > Mówię do niej. (lui to COI)

Je pense à Charlotte --- > Je pense à elle

Myślę o Charlotte - > Myślę o niej. (elle to zaimek mocny)


Zaimków osobowych samodzielnych 
(moi, toi, lui, elle, nous, vous, eux, elles) używamy jako dopełnienia w następujących przypadkach:

a. Po około 10 czasownikach wymagających użycia przyimka à:

croire à qqn - wierzyć w kogoś
être à qqn - należeć do kogoś
faire attention à qqn - zwracać na kogoś uwagę
penser à qqn - myśleć o kimś
songer à qqn - myśleć o kimś
tenir à qqn - zależeć na kimś
rêver à qqn - marzyć o kimś

b. Po wyrażeniu ne... que 

Je n'ai que toi - Mam tylko ciebie. 

Więcej na temat tej konstrukcji znajdziecie w TYM poście.

c. Mówiąc o przynależności, posługując się konstrukcją C'est à ...


Źródło: Internet
Cet appareil photo? C'est à moi. - Ten aparat ? To mój.

d. Po przyimkach z wyjątkiem przyimka à

Je vais chez eux - Idę do nich
C'est pour toi.  - To dla ciebie

e.  Po czasownikach zwrotnych

Je m'interesse à lui - Interesuję sie nim

9 komentarzy:

  1. boskie! bardzo fajne są Twoje opracowania gramatyczne - wkładasz w nie nie tylko czas i poświęcenie, ale również niezwykła kreatywność ! oby tak dalej rewelacja
    uwielbiam te Twoje bohaterki wpisów :))
    natomiast jest to temat (COD, COI), który od początku mojej przygody z francuskim należał do tych trudniejszych ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję bardzo za tak pozytywny komentarz, miło że czytelnicy doceniają moją pracę. Staram się aby każdy post był dopracowany, to zajmuje bardzo dużo czasu, ale lubię to co robię, a największą nagrodą dla mnie są takie komentarze :)

      Pozdrawiam serdecznie i życzę powodzenia w nauce francuskiego, szczególnie zaimków !

      Patrycja

      Usuń
  2. To ja mam pytanie trochę nie na temat- w jakim programie robisz grafiki ilustrujące Twoje wpisy i skąd bierzesz takie świetne obrazki?? ;)

    OdpowiedzUsuń
  3. Ale przydatny wpis! Zawsze jak miałem problem z wyborem zaimka to robiłem to "na czuja", ale od dzisiaj nie będę musiał zgadywać :) naucze się tylko tych zasad i po sprawie. Dzięki, dobra robota :D

    OdpowiedzUsuń
  4. Jeszcze wszystko przed Tobą. Nie zgodzę się, że zaimki są najtrudniejszym tematem obok sujbonctif. Spróbuj wytłumaczyć Polakom użycie rodzajników lub passé composé z imparfait :) Powstają obszerne książki na te tematy, a i tak popełniamy błędy. Tymczasem na zaimek są określone zasady, nie ma w tym nic trudnego.

    Co do wpisów – zgadzam się z przedmówcami, że są świetnie opracowane.

    Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  5. Widziałam u Ciebie jeden post o Stromae, więc zaryzykuję. Założyłam petycję o jego koncert: http://www.petycje.pl/petycjePodglad.php?petycjeid=11347 w Polsce. Gdybyś mogła to podpisać za i jakoś udostępnić, byłabym ogromnie wdzięczna!

    Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  6. Masz jakieś ulubione francuskie kanały na youtube? Zaniedbałam mój francuski i zależy mi na "osłuchaniu się", możesz coś polecić? :)

    OdpowiedzUsuń
  7. Połączenie czasownika z przyimkiem to rekcja, nie reakcja, proszę poprawić, pozdrawiam, poza tym dziękuję za bardzo jasne przedstawienie treści :-)

    OdpowiedzUsuń
  8. Ten komentarz został usunięty przez autora.

    OdpowiedzUsuń