Popołudnie z przyjaciółmi i rodzajnikiem

Rodzajniki to jedno z zagadnień gramatycznych które w języku francuskim przysparza najwięcej problemów. Ich użycie, dla nas Polaków, jest dość nienaturalne z prostej przyczyny - polskie rzeczowniki nie są poprzedzone rodzajnikami. Zazwyczaj błędem jest pominięcie tego krótkiego wyrazu wskazującego rodzaj rzeczownika, czasem jednak wręcz odwrotnie. Na moim blogu unikałam raczej wpisów z nimi związanych z prostej przyczyny - uważam że teoria dotycząca rodzajników w języku francuskim jest dość mocno naciągana i do tego bardzo rozległa. Istnieją zasady które mówią kiedy używamy poszczególnych typów rodzajników, nie pytajcie jednak o nie Francuzów - dla nich użycie rodzajnika przed rzeczownikiem jest oczywiste i  naturalne, nie stanowi żadnego problemu nad którym należałoby się zastanawiać. 

W każdej dobrej książce do gramatyki francuskiej można znaleźć listę słów, przypadków po których rodzajnik nie powinien być użyty. Wchodzą w to np. nazwy własne (imiona, państwa, nazwy świąt) a także cała masa przyimków i różnego rodzaju konstrukcji. 

Post ten jest przede wszystkim odpowiedzią na pytanie jednego z moich uczniów o to czemu po przyimkach SANS (bez) oraz AVEC (z) raz rodzajnik jest obecny a raz zupełnie zbędny. 

Do wyjaśnienia tego problemu gramatycznego posłużę się zupełnie prozaiczną historią: spotkaniem przy kawie dwóch przyjaciółek: Monique i Sophie w kwietniowe popołudnie:)

Monique boit du café avec Sophie. 

Elle passe un bon moment avec son amie.

Monika pije kawę z Sophie.

Spędza czas ze swoją przyjaciółką.

Il pleut. Monique est sortie sans manteau imperméable.

Heureusement elle sort toujours avec son parapluie.

Pada deszcz. Monika wyszła bez płaszcza przeciwdeszczowego.

Na szczęście zawsze wychodzi ze swoją parasolką.

En général, Monique boit un café sans sucre

Sophie boit un jus de fruits sans pulpe.

Ogólnie Monika pije kawę bez cukru.

Sophie pije sok z owoców bez miąższu.

Monique a découpé un gâteau avec un couteau. 

C'est une tarte sans crème avec une bonne confiture.

Monika rozkroiła ciasto nożem.

To tarta bez śmietany z dobrą konfiturą.

Sophie a gouté la tarte avec plaisir

Ils ont parlé sans cesse.

Monique est sans doute la meilleure amie de Sophie.

Sophie spróbowała tarty z przyjemnością.

Rozmawiały bez przerwy.

Monika jest bez wątpienia najlepszą przyjaciółką Sophie. 

a. Oto zbiór zdań w których AVEC oraz SANS nie występują w towarzystwie rodzajnika

• Monique boit du café avec Sophie.
• Il pleut. Monique est sortie sans manteau imperméable.
• En général, Monique boit un café sans sucre
• Sophie boit un jus de fruits sans pulpe
• C'est une tarte sans crème 

Zasada: po przyimkach SANS oraz AVEC w większości przypadków pomijamy rodzajnik. 

• Sophie a gouté la tarte avec plaisir
• Ils ont parlé sans cesse.
• Monique est sans doute la meilleure amie de Sophie.

Zasada: Kiedy AVEC lub SANS występuje w obecności rzeczownika abstrakcyjnego posiada wtedy wartość przysłówka. 

W tym przypadku nie używamy rodzajnika.

Inne przykłady:

Ils ont reagi avec rapidité/avec patience/ avec courage
Reagowali z szybkością/ z cierpliwością / z odwagą

b. Pozostałe zdania, w którch AVEC oraz SANS występują w towarzystwie rodzajnika 

lub przymiotnika dzierżawczego 

(mój, twój, jej itd.)

• Elle passe un bon moment avec son amie.
• Monique a découpé un gâteau avec un couteau. 
• C'est une tarte sans crème avec une bonne confiture.

Zasada: Kiedy AVEC występuje w obecności rzeczownika, który jest określony przez kontekst lub gdy towarzyszy mu przymiotnik możliwa jest obecność rodzajnika lub przymiotnika dzierżawczego (mon, ta, leur, son itd.)

Inne przykłady:

Il ne faut pas agir avec une rapidité excessive
Nie należy działać pochopnie (z nadmierną szybkością).
Elle marche avec la grace d'une gazelle 
Porusza się z wielką gracją.