Liczby są w naszym życiu codziennym wszechobecne, chociaż często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Widnieją na tarczach naszych zegarów, w kalendarzach, na rozkładach jazdy czy w sklepach. Liczenia nie unikniemy, dlatego warto tę umiejętność posiadać. Mówi się, że najlepiej liczyć na siebie, ale ja w dzisiejszym poście skupię się przede wszystkim na liczeniu pod względem matematycznym. Otóż liczby w języku francuskim to bardzo ciekawy temat, pełno tutaj różnego rodzaju reguł czy wyjątków. Dlatego w dzisiejszym poście zgromadziłam dla Was to wszystko co o liczebnikach w języku francuskim powinno się wiedzieć.
Na początek:
un nombre - liczba
un chiffre - cyfra
un nombre à 3 chiffres - liczba trzy cyfrowa
les chiffres pairs / impairs = liczby parzyste / nieparzyste
un chiffre rond/ exact = liczba całkowita/niecałkowita
écrire un nombre en chiffres/en lettres = napisać liczbę cyframi/słownie
calculer = compter = liczyć
compter de tête = liczyć w pamięci
1. Liczby w języku francuskim znajdują się zawsze przed rzeczownikiem, z wyjątkiem tych, które wyrażają kolejność lub następstwo:
a. Ouvrez le livre au chapitre trois, page cinquante-cinq - Proszę otworzyć książkę na rozdziale 3, strona 55.
2. Liczby w języku francuskim są niezmienne. Oznacza to, że ich pisownia nie ulega zmianie. Wyjątek stanowią cyfra 1 (un/une) oraz liczby, które w swej nazwie posiadają cząstkę jeden. Np. 21 (vingt et un/vingt et une) czy 31 (trente et un/ trente et une).
3. Wszystkie liczby mniejsze od 100 (wszystkie liczebniki złożone) zapisujemy używając myślnika. Wyjątkiem są liczby zawierające cząstkę 'ET'.
a. 100 = un cent, ale 200 = deux cents
kiedy liczbę zwiększamy do 200, 300 itd. w pisowni dodajemy 's'
Natomiast kiedy po 'deux cents' występuje kolejna liczba 's' nie dodajemy
np. deux cent cinquante (250)
Tak samo jest w przypadku milionów i miliardów.
a. soixante millions d'habitants (60 milionów mieszkańców)
b. deux milliards d'habitants (dwa miliardy mieszkańców)
! Liczba un mille (tysiąc) nigdy się nie zmienia !
Wymowa
W przypadku niektórych liczb w języku francuskim kłopot może sprawiać nam wymowa. Dotyczy to liczebników od 5 do 10.
a. Six i dix czytamy :
- jako /sis/ i /dis/ jeżeli liczby te występują samodzielnie
Combien de pommes ? - Six /sis/, s'il vous plait. - Ile jabłek?; 6 poproszę.
Combien serez-vous samedi chez Paul ? - Dix /dis/ - Ilu was będzie w sobotę u Pawła ?
- jako /siz/ i /diz/ kiedy liczby te występują przed samogłoską lub niemym h.
Il est six /siz/ heures - jest godzina szósta
Sa fille a dix /diz/ ans - jego córka ma 1o lat
- jako /si/ i /di/ przed spółgłoską
Il vit en Belgique depuis six /si/ mois. - mieszka w Belgii od 6 miesięcy
J'arrive dans dix /di/ minutes. - przyjadę za 1o minut
Wymawiamy końcowe litery tych trzech liczebników (kolejno: k,t,t) kiedy podobnie jak six oraz dix występują samodzielnie, występują przed samogłoską lub niemym 'h'.
! We Francji bardzo często można spotkać się z błędem czytania końcowych liter, kiedy liczebniki występują przed spółgłoską. Mimo tego, iż tak czynią sami Francuzi, jest to błędne i w tym wypadku tych liter nie czytamy !
a. Combien valent les kiwis ? - Un euro les cinq /sek/ - Ile kosztują kiwi ?
b. Les cinq /se/ pamplemousses - pięć grejpfrutów
LES NOMBRES ORDINAUX, czyli liczebniki porządkowe
Aby utworzyć liczebnik porządkowy, do liczebnika głównego dodajemy cząstkę <<ième>.
*Wyjątek stanowi jak zwykle jedynka, ponieważ pierwszy/pierwsza to premier - première
Przykłady:
deux - deuxième
* Słowo drugi/druga w języku francuskim jest określone poprzez 2 słowa:
a. deuxième oznacza drugą rzecz lub osobę kiedy w zbiorze istnieje więcej elementów niż 2.
b. second(e) /segond/ oznacza drugą rzecz lub osobę kiedy zbiór jest tylko dwuelementowy.
cent - centième
mille - millième
Liczby z cząstką un
21 - vingt et unième = dwudziesty pierwszy
31 - trente et unième = trzydziesty pierwszy itd.
Liczebniki porządkowe uzgadniamy w liczbie mnogiej.
a. Ce sont les troisiemes jeux Olympiques auxquels il participe.- to trzecie igrzyska olimpijskie w których uczestniczy.
LES FRACTIONS, czyli ułamki
1/2 = un demi
1/3 = un tiers
1/4 = un quart
1/10 = un dixième
* une heure et demie ale une demi - heure.
Aby opisać kogoś w wieku około 40, 50 czy 60 lat język francuski oferuje następujące formy:
- quadragenaire = 40 latek
- quinquagenaire = 50 latek
- sexagenaire = 60 latek
-septuagenaire = 70 latek
- octogenaire = 80 latek
- nonagenaire = 90 latek
- centenaire = 100 latek
Co ciekawe, forma vingtenaire nie istnieje. Czasem można usłyszeć określenie trentenaire, ale jest to rzadkie.
LA MULTIPLICATION, czyli zwiększanie liczb
double - podwojone
triple - potrójne
quadruple - poczwórne
decuple - zwiększone 10krotnie
centuple - zwiększone 100 krotnie
A na koniec kilka moich ulubionych wyrażeń związanych z liczbami:
se mettre sur son trente et un = wystroić się, 'odwalić się'
se mettre sur son trente et un = wystroić się, 'odwalić się'
se couper en quatre = odpowiednik naszego polskiego 'rozdwajać się', robić dwie rzeczy na raz
manger comme quatre = jeść za dwóch (we Francji za czterech)
jamais deux sans trois - 'nigdy dwa bez 3' = nieszczęścia chodzą parami
il y a deux poids, deux mesures = są dwa ciężary, dwie miary = sprawiedliwość nie jest obiektywna
Przykłady zdań pochodzą z książki Grammaire expliquée du francais; wyd. Cle International