środa, 29 stycznia 2014

Umiesz liczyć... policz po francusku !

Liczby są w naszym życiu codziennym wszechobecne, chociaż często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Widnieją na tarczach naszych zegarów, w kalendarzach, na rozkładach jazdy czy w sklepach. Liczenia nie unikniemy, dlatego warto tę umiejętność posiadać. Mówi się, że najlepiej liczyć na siebie, ale ja w dzisiejszym poście skupię się przede wszystkim na liczeniu pod względem matematycznym. Otóż liczby w języku francuskim to bardzo ciekawy temat, pełno tutaj różnego rodzaju reguł czy wyjątków. Dlatego w dzisiejszym poście zgromadziłam dla Was to wszystko co o liczebnikach w języku francuskim powinno się wiedzieć.

 
 
Na początek:
 
un nombre - liczba
un chiffre - cyfra
un nombre à 3 chiffres - liczba trzy cyfrowa
les chiffres pairs / impairs = liczby parzyste / nieparzyste
un chiffre rond/ exact = liczba całkowita/niecałkowita
écrire un nombre en chiffres/en lettres = napisać liczbę cyframi/słownie
calculer = compter = liczyć
compter de tête = liczyć w pamięci
 
 
1. Liczby w języku francuskim znajdują się zawsze przed rzeczownikiem, z wyjątkiem tych, które wyrażają kolejność lub następstwo:
 
a. Ouvrez le livre au chapitre trois, page cinquante-cinq - Proszę otworzyć książkę na rozdziale 3, strona 55.
 
2. Liczby w języku francuskim są niezmienne. Oznacza to, że ich pisownia nie ulega zmianie. Wyjątek stanowią cyfra 1 (un/une) oraz liczby, które w swej nazwie posiadają cząstkę jeden. Np. 21 (vingt et un/vingt et une) czy 31 (trente et un/ trente et une).
 
3. Wszystkie liczby mniejsze od 100 (wszystkie liczebniki złożone) zapisujemy używając myślnika. Wyjątkiem są liczby zawierające cząstkę 'ET'.
 
Liczby 20 oraz 100

To liczebniki charakterystyczne. Należy pamiętać tutaj o dwóch zasadach:

 
 
 
a. 100 = un cent, ale 200 = deux cents
kiedy liczbę zwiększamy do 200, 300 itd. w pisowni dodajemy 's'
Natomiast kiedy po 'deux cents' występuje kolejna liczba 's' nie dodajemy
np. deux cent cinquante (250)

Tak samo jest w przypadku milionów i miliardów.
a. soixante millions d'habitants (60 milionów mieszkańców)
b. deux milliards d'habitants (dwa miliardy mieszkańców)
 
  ! Liczba un mille (tysiąc) nigdy się nie zmienia !
 
Wymowa
 
W przypadku niektórych liczb w języku francuskim kłopot może sprawiać nam wymowa. Dotyczy to liczebników od 5 do 10.
 
6 & 10

 
 
a. Six i dix czytamy :
 
- jako /sis/ i /dis/ jeżeli liczby te występują samodzielnie

Combien de pommes ? - Six /sis/, s'il vous plait. - Ile jabłek?; 6 poproszę.
Combien serez-vous samedi chez Paul ? - Dix /dis/ - Ilu was będzie w sobotę u Pawła ?
 
- jako /siz/ i /diz/ kiedy liczby te występują przed samogłoską lub niemym h.

Il est six /siz/ heures - jest godzina szósta
Sa fille a dix /diz/ ans - jego córka ma 1o lat
 
- jako /si/ i /di/ przed spółgłoską
 
Il vit en Belgique depuis six /si/ mois. - mieszka w Belgii od 6 miesięcy
J'arrive dans dix /di/ minutes. - przyjadę za 1o minut
 
5 & 7 & 8


 
 
Wymawiamy końcowe litery tych trzech liczebników (kolejno: k,t,t) kiedy podobnie jak six oraz dix występują samodzielnie, występują przed samogłoską lub niemym 'h'.
 
! We Francji bardzo często można spotkać się z błędem czytania końcowych liter, kiedy liczebniki występują przed spółgłoską. Mimo tego, iż tak czynią sami Francuzi, jest to błędne i w tym wypadku tych liter nie czytamy !
 
a. Combien valent les kiwis ?  - Un euro les cinq /sek/ - Ile kosztują kiwi ?
b. Les cinq /se/ pamplemousses - pięć grejpfrutów
 
 
LES NOMBRES ORDINAUX, czyli liczebniki porządkowe
 
Aby utworzyć liczebnik porządkowy, do liczebnika głównego dodajemy cząstkę <<ième>.
 
*Wyjątek stanowi jak zwykle jedynka, ponieważ pierwszy/pierwsza to premier - première
 
Przykłady:
 
deux - deuxième
 
* Słowo drugi/druga w języku francuskim jest określone poprzez 2 słowa:
 
a. deuxième oznacza drugą rzecz lub osobę kiedy w zbiorze istnieje więcej elementów niż 2.
 
b. second(e) /segond/ oznacza drugą rzecz lub osobę kiedy zbiór jest tylko dwuelementowy.
 
cent - centième
mille - millième
 
Liczby  z cząstką un
 
21 - vingt et unième = dwudziesty pierwszy
31 - trente et unième = trzydziesty pierwszy itd.
 
Liczebniki porządkowe uzgadniamy w liczbie mnogiej.
 
a. Ce sont les troisiemes jeux Olympiques auxquels il participe.- to trzecie igrzyska olimpijskie w których uczestniczy.
 
LES FRACTIONS, czyli ułamki
 
1/2 = un demi
1/3 = un tiers
1/4 = un quart
1/10 = un dixième
 
* une heure et demie ale une demi - heure.
 
Cząstka -AIRE przy określaniu wieku


 
Aby opisać kogoś w wieku około 40, 50 czy 60 lat język francuski oferuje następujące formy:
 
- quadragenaire = 40 latek
- quinquagenaire = 50 latek
- sexagenaire = 60 latek
-septuagenaire = 70 latek
- octogenaire = 80 latek
- nonagenaire = 90 latek
- centenaire = 100 latek
 
Co ciekawe, forma vingtenaire nie istnieje. Czasem można usłyszeć określenie trentenaire, ale jest to rzadkie.
 
LA MULTIPLICATION, czyli zwiększanie liczb
 
double - podwojone
triple - potrójne
 
quadruple - poczwórne
decuple - zwiększone 10krotnie
centuple - zwiększone 100 krotnie
 
A na koniec kilka moich ulubionych wyrażeń związanych z liczbami:

se mettre sur son trente et un =  wystroić się, 'odwalić się' 

 
 
se couper en quatre = odpowiednik naszego polskiego 'rozdwajać się', robić dwie rzeczy na raz
manger comme quatre = jeść za dwóch (we Francji za czterech)
jamais deux sans trois - 'nigdy dwa bez 3' = nieszczęścia chodzą parami
il y a deux poids, deux mesures = są dwa ciężary, dwie miary = sprawiedliwość nie jest obiektywna
 
 
Przykłady zdań pochodzą z książki Grammaire expliquée du francais; wyd. Cle International 
 

poniedziałek, 20 stycznia 2014

O błędach beznadziejnych, których nie warto powtarzać



Na każdym etapie nauki języka zmagamy się  innymi trudnościami. Na początku zazwyczaj są to zasady wymowy, następnie ortografia, potem gramatyka, a gdy już wreszcie potrafimy złożyć całkiem porządne zdanie często brakuje nam odpowiedniego słownictwa, by w pełni wyrazić to co chcemy przekazać. Istnieje jednak pewna trudność wspólna, która istnieje na każdym etapie. Jest to strach, mówiąc dokładniej strach przed popełnieniem błędu. I dlatego w dniu dzisiejszym mój post będzie dość nietypowy, ponieważ Waszą uwagę skupię przede wszystkim na sobie udowadniając, że Personne n'est parfait :) Otóż pragnę przedstawić Wam kilka błędów językowych, które mi samej zdarzyło się popełnić podczas pobytu we Francji. Niektóre z nich są dość zabawne, niektóre wynikają z czystej pomyłki, natomiast wszystkie należy  bezwzględnie zapamiętać. A ponieważ mówi się że człowiek najlepiej uczy się na błędach i to cudzych, zatem mam nadzieję, że moje 'wpadki' językowe zapadną Wam głęboko w pamięć i od tej pory będziecie wyjątkowo czujni. :)
  
 
1. Baiser kontra embrasser czyli jak nie złożyć  przypadkiem niemoralnej propozycji Francuzowi.

Le baiser est la seule gourmandise qui ne fait pas grossir
- Marilyn Monroe

 
 
Nie od dzisiaj wiadomo że Francuzi lubią się całować. Tego wymaga tradycja, zatem warto być przygotowanym i wiedzieć ile razy mieszkańcy l'Hexagone całują się czy to na przywitanie czy też na pożegnanie w poszczególnych regionach. Krótko mówiąc we Francji słowa 'pocałunek' nie unikniemy. Sprawa może wydawać się prosta, bo przecież nic w tym trudnego żeby znaleźć w słowniku ten interesujący nas wyraz i go wymówić. Otóż istnieje pewien szczegół na który należy bardzo uważać poruszając się w tej strefie słownictwa :)
 
Słowo 'pocałunek' w języku francuskim nigdy nie było dla mnie zbyt oczywiste. Stało się ono do tego stopnia nieoswojone, że w pewnym momencie zaczęłam go po prostu unikać. Nie wiem z czego wynikała ta śmieszna obawa. Może spowodowana była tym, iż za każdym razem słyszałam jego inną wersję. Co prawda każdą na 'b' ale inną. Faktycznie jak się potem okazało słowo 'pocałunek' w języku francuskim posiada kilka synonimów.

 Jednak przyszedł taki dzień, w którym całkiem spontanicznie rozpoczęłam rozmowę z Francuzem o różnicach kulturowych, wspominając o tym jak to Polacy nie są przyzwyczajeni do całowania się określoną liczbę 'razy' na przywitanie z nieznajomymi. No i właśnie wtedy padło moje legendarne zdanie:
 
Les polonais ne sont pas habitués à baiser les inconnus.
 
A oto co oznaczało wymówione przeze mnie zdanie :
 
Polacy nie są przyzwyczajeni do pieprzenia (wulgarnie o seksie) nieznajomych/pieprzenia się z nieznajomymi.
 
Zatem przyjrzyjmy dokładnie słownictwu:
 
un bisou - całus
un baiser (uwaga na wymowę ->/beze/)- pocałunek
une bise - pocałunek w policzek, najczęściej koleżeński
 
ale UWAGA !
 
BAISER jako czasownik jest słowem WULGARNYM, stanowi dosadne określenie seksu i oznacza 'pieprzyć się'.
 
 
całować się/ przytulać= embrasser /ɑ̃bʀase/
pocałować kogoś = donner un baiser 
 
Zatem zdanie, które miałam na myśli powinno wyglądać tak:

Les polonais ne sont pas habitués à embrasser les inconnus.

*Dla ciekawostki, kolejny wyraz, wyglądający niemal identycznie to czasownik BAISSER, posiadający całkiem inne znaczenie - obniżać, słabnąć.

2. O tym jak na basen ubrałam garnitur



Znając inne języki obce istnieje ryzyko popełnienia błędu polegającego na pomieszaniu słówek. Bardzo często spotykamy się  z wyrazami o identycznej pisowni, ale zupełnie innym znaczeniu w poszczególnych językach. Tak jest w przypadku angielskiego i francuskiego, dwóch języków, którymi się posługuję.
Błąd tego typu popełniłam rozmawiając z Francuzem o wyjściu na basen, kiedy powiedziałam, że oczywiście zabieram ze sobą strój kąpielowy - Oui, je prends un costume. Na co mój kolega odpowiedział: Et moi, je prends une cravate. Dzięki jego odpowiedzi zrozumiałam swój błąd :)

A oto co w rzeczywistości oznaczało moje zdanie:
Tak, biorę garnitur.

Jego odpowiedź:
A ja biorę krawat

Skąd mój błąd? Najzwyczajniej w świecie użyłam angielskiego słówka 'costume', które faktycznie oznacza strój kąpielowy, natomiast w języku francuskim ma ono całkiem inne znaczenie:

Un costume - garnitur, strój
un maillot /majo/ de bain - kostium kąpielowy


3. Poisson kontra Poison czyli jak nie otruć się we francuskiej restauracji.

 
Nietrudno pomylić te dwa słowa, ponieważ ich rozróżnienie wymaga znajomości zasad wymowy. Na pozór identyczne, posiadają dwa całkiem odmienne znaczenia, które warto znać, aby tak jak ja nie próbować zamówić we Francji trucizny na obiad.
 
a. un poison = trucizna
*Wymowa: /pwazɔ̃/ - w tym przypadku 's' czytamy jako 'z', ponieważ znajduje się ono pomiędzy dwoma samogłoskami.
 
b. un poisson = ryba 
*Wymowa: /pwasɔ̃/ - podwojone 's' czytamy po prostu jak 's'.


4. Jak zostałam kurą domową

 
W ostatnim punkcie chciałabym zwrócić Waszą uwagę na strony, które w szybki sposób tłumaczą nam tekst. Mowa oczywiście o słynnym Tłumaczu Google, którego używanie może przysporzyć wiele problemów. Szczególnie nie polecam go osobom, które dopiero rozpoczynają przygodę z językiem zarówno francuskim jak każdym innym. Często jego tłumaczenie jest co najmniej absurdalne lub zbyt dosłowne. Ja sama rozpoczynając naukę popełniłam tego typu błąd. Otóż ucząc się w szkole językowej otrzymałam zadanie by opisać co lubię robić w wolnym czasie. W tej wypowiedzi zapragnęłam umieścić słowo 'domatorka', zatem użyłam do tego 'Tłumacza Google' i oto co otrzymałam:
 
 
l'oiseau de la maison = ptak domowy
 
Poprawna wersja słowa domator/ka to un casanier/une casanière
 
Zatem jak sami widzicie tłumaczenie jest po prostu śmieszne i co najważniejsze niepoprawne. Dlatego jeżeli nie chcecie popełnić językowego faux pas, unikajcie tego typu stron i używajcie sprawdzonych słowników internetowych !
 

środa, 15 stycznia 2014

Mes plus belles citations (2)

 
Źródło: Internet
 
«Pour ce qui est de l'avenir, il ne s'agit pas de le prévoir, mais de le rendre possible.  »

- Antoine de Saint-Exupéry
 
Tego, co dotyczy przyszłości nie należy przewidywać, ale sprawić by stało się możliwe.


*une avenir - przyszłość
prévoir - przewidywać
rendre - (w kontekście) czynić

środa, 8 stycznia 2014

Francuska wersja YOLO z konstrukcją ne...que




Pamiętam bardzo dobrze moje początki nauki języka francuskiego oraz wszystkie konstrukcje które sprawiały mi problem. W dzisiejszym poście postanowiłam zająć się jedną z nich, której przyswojenie znacznie ułatwi rozumienie języka francuskiego.



Inspiracją do utworzenia tego wpisu było bardzo znane słowo, używane obecnie przez młodzież na całym świecie - YOLO. Jest to skrót od zdania : You Only Live Once = Żyjesz tylko raz. Przyznam szczerze, iż byłam ciekawa czy Francuzi mają swój odpowiednik tego zwrotu, skoro tak popularne LOL we Francji  często funkcjonuje jako MDR (więcej na ten temat w moim wcześniejszym wpisie Wszystko co angielskie czyli czego unikają Francuzi).  Jak się okazuje takowego nie posiadają, jednak oczywiście można to przetłumaczyć w sposób dosłowny: On ne vit qu'une fois. Zatem jeżeli ktoś chciałby zabłysnąć w towarzystwie i zamiast utartego YOLO wykazać się znajomością francuskiego, może cytować to zdanie :) Skoro znamy już 'wersję francuską' warto wyjaśnić o co chodzi z dziwnym ne ... que . Czemu skoro widzimy 'ne' nie ma 'pas' oraz skąd element przeczenia skoro zdanie jest twierdzące ?
 
Otóż konstrukcja ne ... que może być dość mylna, ponieważ cząstka 'ne' w języku francuskim kojarzy się nam przede wszystkim z negacją - podstawowe zaprzeczenie tworzymy poprzez ne ... pas.
 

NE ... QUE = SEULEMENT = TYLKO

a. Je n'ai qu'une voiture. - mam tylko jeden samochód
= J'ai seulement une voiture

b. Elle ne voit que les films francais. - ona ogląda tylko filmy francuskie

= Elle voit seulement les films francais.

c. De tous les fruits, je n'aime que les pommes. - Ze wszystkich owoców lubię tylko jabłka.

d. Je n'invite que toi. - zapraszam tylko ciebie.

e.* cytat: <<Il n’y a pas de hasard , il n’y a que des rendez-vous>>  Paul Eluard
Nie ma przypadku, są tylko (umówione) spotkania

 
Zwróćcie uwagę na położenie przysłówka. Czasem szyk zdania zmienia znaczenie :

a. Je ne veux que travailler à la poste.- Chcę tylko pracować na poczcie - podkreślenie czynności
b. Je ne veux travailler qu'à la poste. - Chcę pracować tylko na poczcie - podkreślenie miejsca

NE ... PAS QUE = NON SEULEMENT = NIE TYLKO
 
a. Je n'ai pas que 3 livres (j'ai 2 cahiers aussi). - nie mam tylko 3 książek (mam także 2 zeszyty)
 = Je n'ai pas seulement 3 livres
b. Je ne regrette pas qu'une chose - nie żałuję tylko jednej rzeczy