niedziela, 26 października 2014

Błędy początkujących - część 1 - błędy gramatyczne


W ostatnim czasie w Krakowie uczestniczyłam w wydarzeniu
o nazwie Noc języków obcych.
Z tej okazji zorganizowano lekcje pokazowe prowadzone przez native speakerów zarówno dla początkujących jak i tych bardziej zaawansowanych. Były to przede wszystkim języki skandynawskie, jednak wśród nich znalazł się także język hiszpański. Jako że nigdy nie miałam z nim do czynienia i  znałam tylko jego ogólne brzmienie postanowiłam wybrać się na taką lekcję z czystej ciekawości. Przyznam szczerze, iż  moja znajomość języka francuskiego nie pomogła mi do końca zrozumieć tego co do mnie mówiono. Mimo że niektóre słowa są naprawdę podobne, a nawet identyczne, należałoby choć trochę orientować się w podstawach języka hiszpańskiego żeby zrozumieć ogólne przesłanie poszczególnych wypowiedzi. Czemu o tym wspominam ? Otóż wtedy przypomniałam sobie siebie samą sprzed prawie 5 lat, kiedy kompletnie nie rozumiałam co do mnie mówiono po francusku. Powróciło to uczucie ogólnej niemocy związanej z rozumieniem bo w takich sytuacjach wychodzi wszystko - brak znajomości słownictwa, gramatyki, ogólnych zasad czytania itp, itd....
Początki są szczególnie trudne. Musi upłynąć dużo czasu aby wysiłek włożony w naukę dał efekt w postaci umiejętności złożenia zdania.
Kiedy znamy język na poziomie zaawansowanym zmagamy się już z całkiem innymi problemami niż osoby które swoją przygodę z językiem dopiero zaczynają.

 
Moim największym szczęściem jest właśnie to że mogę takie osoby początkujące obserwować. Często są tak samo bezradne jak ja kilka lat temu, nierzadko poirytowane i wkurzone na język francuski za to że pełno w nim niezrozumiałych szczegółów których ja się czepiam bo zwyczajnie muszę :D  O kim dokładnie mowa ? O moich wspaniałych uczniach, z którymi pracuję na co dzień i widzę co w języku francuskim sprawia im najwięcej problemu. Niewątpliwie jest to gramatyka. Co ciekawe, istnieją pewne błędy wspólne dla nich wszystkich. To zjawisko postanowiłam wykorzystać i stworzyć post, który uporządkuje wszystkim początkującym pewne istotne informacje.
Oto lista błędów gramatycznych które moim zdaniem popełniane są najczęściej i o których uczniowie zapominają przez dobre kilka pierwszych miesięcy nauki języka:


1.Problem z rodzajnikiem ściągniętym, czyli
Je vais au le musée


Dziś niedziela zatem zaczniemy od kulturalnej rozrywki i wycieczki do muzeum:)
Zatem przyjrzyjmy się bardzo prostemu zdaniu:

Idę do muzeum

 
Czasownik iść to po francusku ALLER; odmieniam go zatem do pierwszej osoby liczby pojedynczej - Je vais (= idę)

Teraz czas na to by odpowiedzieć na pytanie:
Gdzie idę ? Odpowiedź: Do muzeum.
Zatem do je vais dorzucam literkę która wyrazi mój zamiar przemieszczenia się w jakimś kierunku. W języku francuskim będzie to literka à

Zatem:
Je vais à  
I tutaj pojawia się pewien problem. Nagle musimy wstawić rzeczownik muzem, który jak każdy w języku francuskim posiada rodzajnik = le musée. Co zrobić ?

Je vais à le musée - to zdanie będzie niepoprawne
 
Dlatego musimy jakoś połączyć  à z le
Oto działanie które występuje w języku francuskim:
 

 
  
Zatem poprawne zdanie to:
 
Je vais au musée  
 

Zdanie: Je vais au à le musée  również nie istnieje.
Pamiętajmy że à jest już zawarte w cząstce au .
 
To samo dotyczy połączeń DE z rodzajnikami cząstkowymi:
 

Le sol était couvert de de la neige
- podłoga była pokryta śniegiem

La carafe était pleine de de l'eau = d'eau
- karafka była pełna wody

Faute de du temps
= przez czas, z winy czasu
 

2. Utożsamianie rodzaju rzeczownika w języku polskim z rodzajem w języku francuskim

 
Nigdy nie stawiamy znaku równości pomiędzy rodzajem rzeczownika w języku francuskim i języku polskim. To błąd. Oczywiście, istnieją takie przypadki w których rodzaje się pokrywają np.
la lampe - lampa (ona) 


le chat - kot(on).

ALE
stół (on) - la table (ona)
samochód (on) - la voiture (ona)
lód (on) - la glace (ona)
pasek (on) - la ceinture (ona)
kokarda (ona) - le noeud de ruban (on)

 
czekolada (ona) - le chocolat (on)

3. Odmiana dwóch czasowników na raz w czasie teraźniejszym
 
Czy zdanie: Lubię jem słodycze ma sens ? Nie. Żeby było logiczne należałoby ewentualnie dodać spójnik i pomiędzy słówko lubię a jem. Jednak wersja która brzmi najlepiej to: Lubię jeść słodycze.

W języku francuskim sytuacja jest identyczna. Nie możemy odmienić dwóch czasowników na raz i powiedzieć: J'aime mange /mąż/ les sucreries.

Poprawne zdanie brzmi: J'aime manger /mąże/ les sucreries.

4. Brak uzgodnienia cząstki się (=se) w odmianie czasowników zwrotnych w czasie teraźniejszym
 
Czasowniki zwrotne to specyficzna grupa czasowników posiadająca cząsteczkę się (=se) którą należy odmienić. Dla przypomnienia odmiana cząstki SE = SIĘ:


Pamiętam doskonale kiedy będąc we Francji zadałam pytanie: 
Est-ce que je peux s'asseoir ici ? 
(Czy mogę tutaj usiąść ?)
 
Dla Francuza tego rodzaju zdanie brzmi śmiesznie, ponieważ konstruując tak pytanie mówimy o sobie jakby w bezokoliczniku. To tak jakby powiedzieć
Ja tu siadać.
Zatem gdzie zrobiłam błąd i czemu uznałam że tak zadane pytanie będzie poprawne ?
Otóż kiedy popatrzymy wyżej, na punkt 3 mojego dzisiejszego wpisu, dowiemy się że w języku francuskim nie odmieniamy dwóch czasowników na raz. Tym też się kierowałam. Skoro odmieniłam już czasownik pouvoir = móc, potem należy dodać tylko bezokolicznik i gotowe ! Niestety, to błędne przekonanie bo w przypadku czasowników zwrotnych musimy pamiętać o następującej rzeczy:
! Należy zawsze uzgadniać cząsteczkę się do podmiotu !
Zatem poprawne zdanie które powinnam ułożyć brzmi:
 
Est-ce que je peux m'asseoir ici ?
 
 
5. Problem z rodzajnikami
 
Kwestia rodzajników jest zawsze problematyczna z bardzo prostego powodu: w języku polskim rodzajniki nie istnieją.

Zazwyczaj mylimy rodzajniki cząstkowe ze ściągniętymi, a także nieokreślonymi.

Rodzajniki cząstkowe to rodzajniki które odnoszą się do rzeczowników niepoliczalnych.
Zatem określają jakąś część substancji, masy, jednolitej części.

Rodzaj męski = du

np. du pain (chleb), du sucre (cukier), du courage (odwaga)

Rodzaj żeński = de la
np. de la farine (mąka), de la musique (muzyka), de la force
(siła)

Ogólna zasada:
de l' + rzeczownik niepoliczalny zarówno rodzaju męskiego jak i żeńskiego
Np. de l'alcool (m) = alkohol
de l'eau (f) = woda
de l'espoir (f) = nadzieja

Rodzajniki ściągnięte = rodzajniki powstałe z połączenia przyimków z rodzajnikami (patrz pkt 1). Kilka prostych równań do zapamiętania:

à + le = au
   à + les = aux 
   de + le = du 
de + les = des
 

UWAGA !
C'est du pain (to kawałek chleba)= du = rodzajnik cząstkowy

C'est le pain du boulanger  (to chleb piekarza)= du
= rodzajnik ściągnięty (de + le)


Ce sont des professeurs (To profesorzy) = des = rodzajnik nieokreślony liczby mnogiej

Quel est le salaire des professeurs (Jaka jest pensja profesorów ?) = des = rodzajnik ściągnięty
(de + les)
 

6. Brak uzgodnienia przymiotnika do liczby i osoby
 
W języku francuskim istnieje ogólna zasada uzgadniania przymiotników do liczby i rodzaju rzeczowników.
 
 
Powiemy:

un petit /pti/ garçon (mały chłopak)
ale
une petite /ptit/ fille (mała dziewczynka)

 
 un grand /grą/ camion (duża ciężarówkaale une grande /grande/ voiture (duży samochód)
 
 a także:
 
Un homme élégant /elegą/ (elegancki mężczyzna)
ale  une femme élégante /elegąt/ (elegancka kobieta)
 
Formy nieregularne:
 
Un homme sportif /sportif/ (wysportowany mężczyzna) - une femme sportive /sportiw/ (wysportowana kobieta)
Un homme jaloux /żalu/ (zazdrosny mężczyzna) - une femme jalouse /żaluz/ (zazdrosna kobieta)
 
Kiedy przymiotnik kończy się w swojej podstawowej formie na -e
Np. triste = smutny
 
Marcel est triste <--- >Nadia est triste
(on)     <---->   (ona)
(obie formy takie same -> triste kończy się na -e)
 
Czasem wymowa kocówki nam się nie zmieni:
 
 
Un enfant - dziecko
des enfants - dzieci
 
Wkrótce część II - błędy dotyczące czytania w języku francuskim

Źródło obrazków: Internet

niedziela, 5 października 2014

S'il vous plaît jako przykład konstrukcji bezosobowej

 

Zastanawialiście się kiedyś co tak naprawdę oznacza popularny francuski zwrot grzecznościowy S'il vous plaît ? Wiemy o nim tyle że istnieje, a do jego formy już zdążyliśmy się przyzwyczaić. Używamy go gdy kogoś o coś prosimy lub coś radzimy. Gdyby jednak poddać go głębszej analizie:


 
Mnie w tej konstrukcji najbardziej będzie interesowało słówko IL
 
Il to niewątpliwie jeden z zaimków osobowych,
 3 osoba liczby pojedynczej, którą w kontekście osób tłumaczymy jako on.
 
Pytanie jest zatem następujące:
Jak w kontekście wyrażenia S'il vous plaît  przetłumaczymy Il ?
 
Otóż S'il vous plaît   to jedna z występujących w języku francuskim konstrukcji bezosobowych o których będzie mowa w dzisiejszym poście.
 
Co to jest konstrukcja bezosobowa ?
 
 
Zaimek Il to zaimek rodzaju nijakiego (le pronom neutre) tłumaczony bezosobowo. Nie możemy zastąpić go żadnym rzeczownikiem.
 
Taki zaimek jest Wam znany przede wszystkim z lekcji o pogodzie, kiedy poznajemy słownictwo z nią związane, np.

 
Jest zimno i pada deszcz - Il fait froid et il pleut
Jest gorąco i duszno - Il fait chaud et etouffant
 
Kiedyś otrzymałam pytanie :
Jak odmienia się czasownik pleuvoir i czemu nie mogę odmienić go w innych osobach, tylko w 3 liczby pojedynczej ?
 
Czasowniki takie jak: pleuvoir, grêler, tonner, neiger, geler to tak zwane czasowniki nieosobowe właściwe, czyli używane tylko w nieosobowej formie.
 
Czasowniki nieosobowe nie odnoszą się do konkretnej osoby, mogą być odmienione w różnych trybach i czasach (oprócz trybu rozkazującego). Występują tylko w 3 osobie liczby pojedynczej z zaimkiem IL.
Nie mogę powiedzieć o sobie że 'padam' bo tylko deszcz czy śnieg mogą to robić. Zatem:

pleuvoir - il pleut - pada deszcz
grêler - il grêle - pada grad
tonner - il tonne - grzmi
neiger - il neige - pada śnieg
geler - il gele - mrozi, jest mróz

Inne pogodowe przykłady z czasownikiem faire
 
Jest wiatr - Il fait du vent
Świeci słońce - Il fait du soleil
Jest gołoledź - Il fait du verglas
Jest 30 stopni - Il fait 30 degrés.
 
* Czasownika faire używamy także mówiąc o dniu i nocy:

 
Il fait jour- jest jasno, dzień
Il fait nuit - jest ciemno, noc
 
Czasowniki osobowe użyte w formie nieosobowej
 
To czasowniki które odmieniają się we wszystkich osobach, jednak tworzą osobne konstrukcje bezosobowe. Są bardzo przydatne :) Oto lista tych najważniejszych:
 
 
Inne przykłady:
 
Il est minuit - jest północ
Il existe beaucoup de personnes qui ne parlent pas francais -istniej dużo osób które nie mówią po francusku
Il se passe quelque chose d'étrange - dzieje się coś dziwnego
Il reste encore deux semaines - zostają jeszcze dwa tygodnie
Qu'est-ce qu'il y a ? - co jest ? co się dzieje ? (j.potoczny)
 
Wyrażenia nieosobowe z czasownikiem ÊTRE
 
Être + przymiotnik (bon, urgent, possible, evident etc.) 
+ DE + bezokolicznik
 
Il est utile de savoir nager - Dobrze jest umieć pływać
 
 
Il est important de dire la vérité  - To ważne żeby mówić prawdę
Il est difficile de parler  - Trudno jest mówić
 
Czasownik FALLOIR
 
 
Skąd pochodzi bezosobowa konstrukcja IL FAUT ? Dokładnie od czasownika FALLOIR, który także jest przykładem czasownika występującego tylko w trzeciej formie.
 
Il faut = trzeba
 
Il faut faire la vaiselle - trzeba umyć naczynia
Il faut manger pour vivre - trzeba jeść by żyć

 
 
* Jak nie mylić zaimka nieosobowego IL z zaimkiem osobowym w 3. osobie liczby pojedynczej?
 
Il est arrivé très tard le soir - Przyjechał bardzo późno wieczorem.
Kto przyjechał ? On = podmiot zdania
Po czasowniku mamy okolicznik czasu - tard le soir
 
Il est arrivé un grand malheur - Zdarzyło się wielkie nieszczęście.
Brak dopełnienia, un grand malheur = podmiot zdania
Co się zdarzyło ? Wielkie nieszczęście

 
 
Le dernier mais non le moindre !
czyli zaimek ON na koniec dzisiejszego wpisu.

.
 
Niewątpliwie stanowi problem, szczególnie dla tych którzy naukę języka rozpoczynają i nigdy nie wiedzą co tak naprawdę oznacza to słówko i do jakiej osoby go odmieniać.
 
ON posiada kilka znaczeń:
(czasownik przy nim stojący odmieniamy zawsze do 3 osoby liczby pojedynczej)
 
a. les gens (ludzie w znaczeniu ogólnym)
En Belgique on parle francais = w Belgii mówi się po francusku
 
b. nous (my)
 Qu'est-ce qu'on fait ce soir ? On va au cinema ?
Co robimy dziś wieczorem ? Idziemy do kina ?

 
Czyli jedna z popularniejszych form języka potocznego. Używana bardzo często, z prostego powodu - zdanie jest krótsze i szybciej się go wymawia.
On va au cinéma ? zamiast Nous allons au cinéma ?
 
c. Tout le monde (wszyscy, czyli wyrażenie prawdy ogólnej)
On ne doit pas mentir - nie należy kłamać

Zaimka on śmiało używajmy w języku francuskim, w życiu natomiast starajmy się nie uogólniać  i traktować każdego indywidualnie :)

 
Źródło obrazków: Internet
Obrazek tytułowy: Martyna Grzybek
Inspiracje: Repetytorium gramatyczne z języka francuskiego wydawnictwo PWN