środa, 22 kwietnia 2015

Popołudnie z przyjaciółmi i rodzajnikiem


Rodzajniki to jedno z zagadnień gramatycznych które w języku francuskim przysparza najwięcej problemów. Ich użycie, dla nas Polaków, jest dość nienaturalne z prostej przyczyny - polskie rzeczowniki nie są poprzedzone rodzajnikami. Zazwyczaj błędem jest pominięcie tego krótkiego wyrazu wskazującego rodzaj rzeczownika, czasem jednak wręcz odwrotnie. Na moim blogu unikałam raczej wpisów z nimi związanych z prostej przyczyny - uważam że teoria dotycząca rodzajników w języku francuskim jest dość mocno naciągana i do tego bardzo rozległa. Istnieją zasady które mówią kiedy używamy poszczególnych typów rodzajników, nie pytajcie jednak o nie Francuzów - dla nich użycie rodzajnika przed rzeczownikiem jest oczywiste i  naturalne, nie stanowi żadnego problemu nad którym należałoby się zastanawiać. 

W każdej dobrej książce do gramatyki francuskiej można znaleźć listę słów, przypadków po których rodzajnik nie powinien być użyty. Wchodzą w to np. nazwy własne (imiona, państwa, nazwy świąt) a także cała masa przyimków i różnego rodzaju konstrukcji. 
Post ten jest przede wszystkim odpowiedzią na pytanie jednego z moich uczniów o to czemu po przyimkach SANS (bez) oraz AVEC (z) raz rodzajnik jest obecny a raz zupełnie zbędny. 

Do wyjaśnienia tego problemu gramatycznego posłużę się zupełnie prozaiczną historią: spotkaniem przy kawie dwóch przyjaciółek: Monique i Sophie w kwietniowe popołudnie:)


Monique boit du café avec Sophie. 
Elle passe un bon moment avec son amie.
Monika pije kawę z Sophie.
Spędza czas ze swoją przyjaciółką.

Il pleut. Monique est sortie sans manteau imperméable.
Heureusement elle sort toujours avec son parapluie.
Pada deszcz. Monika wyszła bez płaszcza przeciwdeszczowego.
Na szczęście zawsze wychodzi ze swoją parasolką.



En général, Monique boit un café sans sucre
Sophie boit un jus de fruits sans pulpe.
Ogólnie Monika pije kawę bez cukru.
Sophie pije sok z owoców bez miąższu.

Monique a découpé un gâteau avec un couteau. 
C'est une tarte sans crème avec une bonne confiture.
Monika rozkroiła ciasto nożem.
To tarta bez śmietany z dobrą konfiturą.




Sophie a gouté la tarte avec plaisir
Ils ont parlé sans cesse.
Monique est sans doute la meilleure amie de Sophie.
Sophie spróbowała tarty z przyjemnością.
Rozmawiały bez przerwy.
Monika jest bez wątpienia najlepszą przyjaciółką Sophie. 

a. Oto zbiór zdań w których AVEC oraz SANS nie występują w towarzystwie rodzajnika


  • Monique boit du café avec Sophie.
  • Il pleut. Monique est sortie sans manteau imperméable.
  • En général, Monique boit un café sans sucre
  • Sophie boit un jus de fruits sans pulpe
  • C'est une tarte sans crème 


Zasada: po przyimkach SANS oraz AVEC w większości przypadków pomijamy rodzajnik. 

  • Sophie a gouté la tarte avec plaisir
  • Ils ont parlé sans cesse.
  • Monique est sans doute la meilleure amie de Sophie.


Zasada: Kiedy AVEC lub SANS występuje w obecności rzeczownika abstrakcyjnego posiada wtedy wartość przysłówka. 
W tym przypadku nie używamy rodzajnika.

Inne przykłady:

Ils ont reagi avec rapidité/avec patience/ avec courage
Reagowali z szybkością/ z cierpliwością / z odwagą


b. Pozostałe zdania, w którch AVEC oraz SANS występują w towarzystwie rodzajnika 
lub przymiotnika dzierżawczego 
(mój, twój, jej itd.)


  • Elle passe un bon moment avec son amie.
  • Monique a découpé un gâteau avec un couteau. 
  • C'est une tarte sans crème avec une bonne confiture.


Zasada: Kiedy AVEC występuje w obecności rzeczownika, który jest określony przez kontekst lub gdy towarzyszy mu przymiotnik możliwa jest obecność rodzajnika lub przymiotnika dzierżawczego (mon, ta, leur, son itd.)

Inne przykłady:

Il ne faut pas agir avec une rapidité excessive
Nie należy działać pochopnie (z nadmierną szybkością).
Elle marche avec la grace d'une gazelle 
Porusza się z wielką gracją.

poniedziałek, 6 kwietnia 2015

Bonne fête de Pâques !


Bonne journée, bon après - midi, bonne soirée i wreszcie bonne fête de Pâques - to znane, utarte wyrażenia, którymi bardzo lubię się posługiwać  życząc Wam dobrego dnia, południa, wieczoru czy też samych Świąt Wielkiej Nocy. Obecne w życiu codziennym, pozwalają obudzić uśmiech na twarzach ludzi, są wyrazem grzeczności i sympatii do drugiego człowieka. Nikt nie zastanawia się zbytnio nad słowami z których się składają, chyba że analizuje gramatykę francuską tak jak ja :D

Niech wstępem do dzisiejszego wpisu będzie postawione przeze mnie pytanie:

Czemu życząc komuś dobrego dnia powiemy bonne journée a nie bien journée ?

Otóż odpowiedź jest prosta: Naszym celem jest użycie przymiotnika, ponieważ chodzi nam o słowo miłego zatem jakiego ? (pytanie przymiotnika). Bien natomiast to przysłówek zatem zwrot bien journee oznaczałby: dobry dzień, co nie brzmi już zbytnio 'po polsku' (ani po francusku!)

Być może dostrzegacie wyraźną różnicę pomiędzy tymi słowami i zastanawiacie się czemu robię jak to Francuzi mówią une montagne d'une taupinière :) Otóż zagadnienie jest warte zachodu i mojego cennego czasu, ponieważ często stanowi problem dla osób zaczynających naukę języka, a w pewne niuanse nie są wstajemniczeni często nawet ci najbardziej zaawansowani. 


Jako, że tegoroczna Wielkanoc jeszcze nie dobiegła końca pozwoliłam sobie wykorzystać jej tradycję do dość nietypowego przedstawienia Wam dzisiejszego zagadnienia gramatycznego jakim jest różnica pomiędzy przysłówkiem a przymiotnikiem w języku francuskim.
Zapraszam zatem do wielkanocnego stołu, przy którym odbędzie się rozmowa sześcioosobowej rodziny spożywającącej wspólnie posiłek. 




Oto one:

Christine - mère
Marcel et SophieLes enfants  
Sébastien - père
Marié - grand- mère
Jacques - grand - père

Tłumaczenie dialogu znajdziecie TU


Christine: Maman c'est bon ce gâteau, délicieux !
Marié: Oh, tu sais, je me suis contentée de suivre la recette.
Christine: Et bien, il faudra que tu me la donnes parce que j’adore !
Marié: Pas de problème !
Les enfants: Mamie est une très bonne cuisinière !
Marié: Merci ! Et les enfants, comment ça va à l'école ?
Sophie: Moi, je travaille beaucoup, mes résultats sont bons !
Christine : Par contre Marcel est très paresseux et il a des mauvaises notes.
Marcel: Mais je parle bien anglais !
MariéMais je ne comprends pas bien quand vous parlez ensemble...
Christine: Moi, j'ai dit que Marcel est trop paresseux, en plus l'enseignante dit qu'il écrit mal et on ne peut pas lire ses lettres...
Marié: Et Christine, comment ça va le travail ?
Christine: Dernièrement, j'ai du mal à gérer le stress et la pression liée à mon travailJe dors mal, j'ai des insomnies.
Jacques: Oh, ce n'est pas bien ! Tu dois te reposer et partir en vacances !
Marié: Oui, Jacques a raison, partir en vacances est vraiment bon pour la santé !
Christine: Oui, mais tout d'abord je dois terminer mon projet au travail. Partir en laissant mes collegues sans prévenir c'est mal !
Jacques: Marcel, est-ce que tu peux me passer le pain ? 
Marcel: Bien sur papi !
Jacques: Merci... et toi Sophie tu sors avec Jean ?
Sophie: Non... je l'aime mais pour lui c'est juste de l'amitié...
JacquesAh bon, je comprends

BON & MAUVAIS to przymiotniki. 
Odpowiadają zatem na pytanie: jaki ? jaka ? jakie ? i określają rzeczowniki. W języku francuskim uzgadniają się do liczby i rodzaju rzeczownika



Popatrzmy na przykłady z naszego dialogu:

Mamie est une très bonne cuisinière - Babcia jest bardzo dobrą kucharką.
Mes résultats sont bons - Moje wyniki (w szkole) są dobre.
Il a des mauvaises notes - On ma złe oceny.


C'est bien / mal 
vs. 
C'est bon /mauvais


  • C'est bon ce gâteau - To ciasto jest dobre. (= doznanie -- > smak)
  • Partir en vacances est vraiment bon pour la santé - Wyjazd na wakacje jest dobry dla zdrowia (= doznanie fizyczne -> pojedziesz na wakacje więc odpoczniesz)

  • Partir en laissant mes collegues sans prévenir c'est mal ! - Wyjazd bez uprzedzenia kolegów jest zły ! (= osąd moralny --- > wyjechać bez uprzedzenia to niegrzeczne z moralnego punktu widzenia)
  • Ce n'est pas bien ! Tu dois te reposer et partir en les vacances ! - Oh, to niedobrze, musisz odpocząć i wyjechać na wakacje. (= ogólne wrażenie --> to niedobrze)

BIEN & MAL to przysłówki
Odpowiadają na pytania: jak ? i określają  czasowniki. 
W języku francuskim ich formy są niezmienne.


Oto przykłady z dialogu:

Et bien, il faudra que tu me la donnes parce que j’adore ! - Dobrze, musisz mi dać przepis, bo ciasto jest przepyszne (dosł. ponieważ uwielbiam)
Je parle bien anglais - Mówię dobrze po angielsku
Mais je ne comprends pas bien - Ale nie rozumiem dobrze
Il écrit mal et on ne peut pas lire ses lettres... - Źle (w znaczeniu 'brzydko') pisze i nie można przeczytać jego literek
Je dors mal - Źle śpię

Beaucoup vs. Très

Je travaille beaucoup (dużo pracuję;)
=
 Je suis très travailleuse (jestem bardzo pracowita)

Różnica w kontekście uczuć:




Inne zastosowania BON/BIEN/MAUVAIS/MAL

Czas na drugi, tym razem przedświąteczny dialog, a właściwie rozmowę telefoniczną klienta z Panią sprzedawczynią w której zamawia on czekoladowe figurki na Święta Wielkiej Nocy :)

Tłumaczenie dialogu znajdziecie TU

Client:  Allô, je suis bien au 12 34 56 78 91 ?
Vendeuse :  Oui Monsieur ! Puis-je vous aide ?
Client: Je voudrais acheter des œufs en chocolat pour Pâques. Enfin, il me faudrait des modèles différents, c'est pour mes enfants.  Qu'est-ce que vous pouvez me proposer ?
Vendeuse Alors... je commence par nos produits les plus classiques : nous avons bien sûr des poules, des cloches, des œufs et des lapins en différents chocolats : chocolat noir, chocolat au lait, chocolat blanc.
Client: Ah oui, c'est déjà très bien, j'ai quatre formes différentes. Bon, maintenant, voyons pour le chocolat... vous pouvez m'en donner un de chaque sorte, mais il va encore manquer quelque chose... Vous avez aussi des œufs en nougat ?
Vendeuse: Du nougat ? Oui, mais...  nous les préparerons spécialement pour vous. Il vous faudra patienter un peu. Dans deux jours, tout sera prêt. Cela vous convient ?
Client: Deux jours... Hum, oui c'est bon, cela me laisse encore une journée pour les cacher dans le jardin. La chasse aux œufs de Pâques, les enfants adorent ça !
Vendeuse:  Oui c'est vrai  !
Client: Très bien, c'est parfait. Donc je vais prendre une poule en chocolat noir, un lapin en chocolat blanc, une cloche en chocolat au lait et un œuf en nougat. Ça fait bien 10 euros ?
Vendeuse: Oui, c'est bien ça !
Client:Je vous règle samedi, quand je viens chercher ma commande ?
Vendeuse: Mais samedi notre magasin est fermé.
Client: Ah bon ! Je pensais que vous travaillez le Samedi Saint !
Vendeuse: Desolée Monsieur, vous devez venir vendredi soir.
Client: D'accord, merci,  à bientôt alors !
Vendeuse: Merci monsieur,  à bientôt !




a. Aby uzyskać potwierdzenie

Je suis bien au 12 34 56 78 91 ? - Czy to numer ... ? 

Czy dodzwoniłem się na numer .. ?
Ça fait bien 10 euros ? - To będzie 10 euro ?

b. Aby wyrazić akceptację -> BON = ÇA VA

Bon, maintenant, voyons pour le chocolat... - Dobrze więc popatrzmy na rodzaje czekolad
Oui c'est bon, cela me laisse encore une journée pour les cacher dans le jardin. - Tak, niech będzie (dobrze), będę miał dodatkowy dzień na schowanie pisanek w ogrodzie
c. Aby wyrazić zdziwienie:

Ah bon ! Je pensais que vous travaillez le Samedi Saint ! - aa ! Myślałem że pracujecie w Wielką Sobotę !

środa, 1 kwietnia 2015

Dwa oblicza francuskiego humoru

Francuzi przy podawaniu dat używają czasownika być,
podczas gdy my w języku polskim mieć
Jaki mamy dziś dzień ?- Quel jour sommes - nous ?
Mamy pierwszy kwietnia - Nous sommes le 1er avril
Dziś pierwszy kwietnia, czas w którym posiadamy pełne prawo do żartów, zarówno tych śmiesznych jak i tych mniej zabawnych. We Francji dzisiejszy dzień kojarzony jest bardziej z przyklejaniem papierowych ryb na plecy, stąd też  francuska nazwa święta to Poisson d'avril
Z tej okazji dziś pozwolę sobie na krótki post, który nie będzie jednak dotyczył samej francuskiej tradycji, a zwróci Waszą uwagę na pewne dwa podobne słowa występujące w języku francuskim.

Nie da się ukryć, iż dzisiejsze święto związane jest z żartem, a żeby powstał żart potrzebne jest przede wszystkim poczucie humoru. Zatem, jak to właściwie jest ze słówkiem humorw języku francuskim ? 

Otóż istnieją dwa słówka, mające to samo polskie tłumaczenie, bardzo do siebie podobne, używane jednak w innych kontekstach.




a. L'humeur

  • Wymowa: /ymœʀ/
  • Rodzaj: żeński
  • Tłumaczenie: humor - nastrój
  • Synonimy: caractère (charakter), nature (natura), temperament (temperament)

Przykłady użycia:

  • Être de bonne/mauvaise humeur - być w dobrym / złym humorze 
  • Ne pas être d'humeur à plaisanter - nie być w nastroju do żartów
  • Une jeune fille d'humeur gaie - Młoda dziewczyna o wesołym usposobieniu
  • Humeur noir - stan depresji, głębokiego smutku

b. L'humour  

  • Wymowa: /ymuʀ/
  • Rodzaj: męski
  • Tłumaczeniehumor - ironia
  • Synonimy: esprit (duch/dusza), ironie (ironia)

Przykłady użycia:

  • Avoir de l'humour - mieć humor
  • Avoir le sens de l'humour - mieć poczucie humoru
  • Raconter les aventures avec humour - opowiadać o przygodach z humorem
  • Humour noir - czarny humor