Mocne, bliższe i dalsze, czyli wszystko co... o zaimkach wiedzieć powinniśmy

Na moim blogu powtarzam często że zaimki to jeden z najtrudniejszych działów gramatyki francuskiej, a równać się z nimi może ewentualnie tryb subjonctif, który wydaje się być nawet prostszy, ponieważ wymaga przyswojenia kilku zasad użycia i form czasowników. To, że zaimki potrafią być uciążliwe i kłopotliwe potwierdzają moi uczniowie, myląc np. COD z COI.  

Mimo tego, że zaimki to nie mój ulubiony temat w języku francuskim, staram się o nich pisać i przypominać ponieważ są bardzo istotne w swobodnym posługiwaniu się językiem. Dziś zajmę się problematyczną kwestią dotyczącą mylenia trzech typów zaimków: COD, COI oraz zaimków mocnych. 

O COD oraz COI powstał na moim blogu osobny wpis który znajdziecie TUTAJ jednak nie zrozumiecie dobrze o co chodzi w tym temacie, jeżeli nie zacznę od krótkiej powtórki:)

W języku francuskim czasowniki mogą łączyć się z przyimkami: 
de oraz à lub nie łączyć się wcale.

Reakcja czasownika to cecha która określa czy czasownik przyjmuje dopełnienie bliższe czy dalsze.

Dopełnienie bliższe to dopełnienie które stoi na pierwszej pozycji przy czasowniku i od którego można utworzyć stronę bierną. Utworzyć stronę bierną to sprawić aby dopełnienie stało się podmiotem.

Aby zobaczyć jak wygląda to w praktyce przeniesiemy się do zoo, gdzie czas spędzają Charlotte i Anna :)

Charlotte et Anna se promenent dans la ville. 
À l'occasion de leur promenade, ils visitent le zoo. 

Charlotte i Anna spacerują po mieście. Przy okazji spaceru odwiedzają zoo.

Elles observent les flamants. 
Obserwują flamingi.
Anna a acheté un ballon.
Anna kupiła balon.

Podane zdania możemy zamienić na stronę bierną.

Les flamants sont observés par Charlotte et Anna.
Flamingi są obserwowane przez Charlotte i Annę.

Un ballon a été acheté par Anna. 
Balon został kupiony przez Annę.

W przypadku dopełnienia bliższego (COD) czasownik nie potrzebuje żadnego przyimka łączącego go z dopełnieniem.

Elles observent les flamants. --- > Elles les observent.
les zastępuje les flamants -> One je obserwują

Anna a acheté le ballon. --- > Elle l'a acheté. 
l' to le skrócone przed samogłoską które zastępuje le ballon -> Ona go kupiła

Dopełnienie dalsze (COI) to dopełnienie które w przypadku zamiany zdania ze strony czynnej na bierną nie staje się podmiotem. 

W przypadku dopełnienia dalszego (COI) między czasownikiem a dopełnieniem pojawia się przyimek.

Charlotte sourit à Anna. ---> Elle lui sourit.
sourire à - czasownik łączy się z przyimkiem à 
- wymaga dopełnienia COI 
Charlotte uśmiecha się do Anny - > Ona się do niej uśmiecha.

Charlotte donne l'appareil photo à Anna. ---> Elle lui donne l'appareil photo.
Charlotte daję aparat Annie -> Ona jej daje aparat.
donner à - czasownik łączy się z przyimkiem à 
- wymaga dopełnienia COI

COD i COI  nie są jednak tematem dzisiejszego posta. Z własnego doświadczenia wiem iż zaimki dopełnienia dalszego (COI) są bardzo często mylone są z zaimkami mocnymi 

(les pronoms toniques). 

Oto zestawienie ich form:

Różnica jest następująca: 

W przypadku les pronoms toniques istnieje podział 
3. os. liczby pojedynczej oraz 3. osoby liczby mnogiej na rodzaj żeński i męski (lui/elle oraz eux/elles). 

W przypadku COI taki podział nie istnieje, oznacza to że zaimki LUI /LEUR odnoszą się zarówno do rodzaju żeńskiego jak i do rodzaju męskiego.

Charlotte veut acheter une barbe à papa mais elle n'a pas d'argent.
Charlotte chce kupić watę cukrową ale nie ma pieniędzy.

Anna prête de l'argent à Charlotte. 
Anna pożycza pieniądze Charotte.

--- > Anna lui prête de l'argent
Ona jej pożycza pieniądze. (lui = COI)

W tym przypadku zaimek lui to forma COI, ponieważ 
czasownik prêter łączy się z przyimkiem à. 

Nie możemy zamiast LUI wstawić formy ELLE ponieważ nie jest ona formą zaimka COI. 

C'est Charlotte qui n'a pas d'argent 

------ > C'est elle (= zaimek mocny) qui n'a pas d'argent
To ona, która nie ma pieniędzy.

W tym zdaniu natomiast elle to zaimek mocny. 
Gdybyśmy wstawili zamiast formy elle formę lui zaimek dotyczyłby rodzaju męskiego i zdanie przetłumaczylibyśmy następująco:

C'est lui qui n'a pas d'argent.

To on, który nie ma pieniędzy. 

Zaimek osobowy samodzielny 

w funkcji dopełnienia bliższego i dalszego COD i COI

Powyższa nazwa to właśnie nazwa 
zagadnienia, które wyjaśni nam czemu:

Czasowniki takie jak penser lub rêver mimo tego, że  łączą się z przyimkiem à zastąpimy zaimkiem mocnym ?

Porównajmy zdania:

Je parle à Charlotte - > Je lui parle

Mówię do Charlotte - > Mówię do niej. (lui to COI)

Je pense à Charlotte --- > Je pense à elle

Myślę o Charlotte - > Myślę o niej. (elle to zaimek mocny)

Zaimków osobowych samodzielnych 

(moi, toi, lui, elle, nous, vous, eux, elles) używamy jako dopełnienia w następujących przypadkach:

a. Po około 10 czasownikach wymagających użycia przyimka à:

croire à qqn - wierzyć w kogoś
être à qqn - należeć do kogoś
faire attention à qqn - zwracać na kogoś uwagę
penser à qqn - myśleć o kimś
songer à qqn - myśleć o kimś
tenir à qqn - zależeć na kimś
rêver à qqn - marzyć o kimś

b. Po wyrażeniu ne... que 

Je n'ai que toi - Mam tylko ciebie. 

Więcej na temat tej konstrukcji znajdziecie w TYM poście.

c. Mówiąc o przynależności, posługując się konstrukcją C'est à ...

Źródło: Internet

Cet appareil photo? C'est à moi. - Ten aparat ? To mój.

d. Po przyimkach z wyjątkiem przyimka à

Je vais chez eux - Idę do nich
C'est pour toi.  - To dla ciebie

e.  Po czasownikach zwrotnych

Je m'interesse à lui - Interesuję sie nim