czwartek, 10 lipca 2014

Francja elegancja, czyli kilka słów o francuskim ą i ę

Szyk, elegancja, dobry styl i wreszcie przysłowiowe ą i ę - oto z czym między innymi kojarzymy Francję i język francuski. Niektóre stereotypy i opinie bywają często mocno przesadzone, w każdym natomiast tkwi trochę prawdy.
 

W sposób szczególny zgodziłabym się z tym ostatnim, bowiem potoczne ą i ę, czyli tak zwane głoski nosowe występują w języku francuskim niemal nieustannie. /ã/, /ɛ̃/, /õ/ oraz /œ/ to dźwięki, które dla nas Polaków zazwyczaj brzmią identycznie podczas gdy francuski aparat mowy zdecydowanie je rozróżnia.
W dzisiejszym poście nie będę zajmować się ich wymową natomiast przedstawię Wam zasadę, którą należy się kierować w rozpoznawaniu głosek nosowych.  
W przypadku ą i ę należy bowiem zachować pewny umiar, ponieważ mimo iż są to charakterystyczne dźwięki języka francuskiego, nie wszystkie kombinacje samogłosek przeczytamy jako głoski nosowe.
 
Żeby zilustrować Wam problem przedstawiam jedno z pytań, które otrzymałam w ostatnim czasie od czytelnika:
 
Dlaczego w słowie le timbre (znaczek) cząstkę IN czytamy jak /tɛ̃br/ natomiast tę samą kombinację literek w słowie les animaux (zwierzęta) czytamy w ten sam sposób jaki piszemy /animo/ ?

Wyjaśnienie zacznę od przedstawienia kombinacji samogłosek ze spółgłoskami m i n w języku francuskim:
 
1. am, an , em, en - wymawiamy jak a nosowe [ã]
2.   im, in, aim, ain, eim, ein - Wymawiamy jak polskie ę   [ɛ̃]
3. om, on -  wymawiamy jak polskie ą   [ŏ]
4. um, un - wymowa przypomina polskie ę (ale przy zaokrąglonych ustach)  [œ]

Zasada ogólna:
 
Kiedy samogłoski stają się nosowe, czyli kiedy czytamy je jako dźwięki zbliżone
do ą i ę ?
 
1. Jeżeli powyższe kombinacje (samogłoska + spółgłoska)
stoją na końcu wyrazu.

Pierwszym wyrazem, który przyszedł mi na myśl w tym wypadku jest nazwa sklepu - Auchan, z którego wymową zawsze jest problem :)
Zatem informuję iż występuje tutaj a nosowe.
Zapomnijmy więc o /ałszanie/ czy też innym /ołszanie/ !
Poprawna wymowa to oczywiście: /oszã/

 2. Jeżeli m lub n następuje po samogłosce i w tym samym czasie przed spółgłoską.
 
Zatem na przykładzie wyrazu z pytania czytelnika: timbre dochodzimy do wniosku iż:
 
TIMBRE
 
I - samogłoska
M - spółgłoska (występuje zaraz po i, czyli samogłosce)
B - spółgłoska

 
Więc m występuje po samogłosce i przed spółgłoską B (jest pomiędzy nimi) - w ten sposób tworzy nam się głoska nosowa
 
samogłoska +M/N + dowolna spółgłoska = głoska nosowa
 
Inne przykłady:
 
les enfants (dzieci)

 
une banque (bank)
un pinceau (pędzel)
les bonbons (cukierki)

 
 
 ALE
 
Samogłoska  po której następuje m lub n traci nosowość kiedy po m lub n znajduje się następna samogłoska - krótko mówiąc m lub n
nie może stać pomiędzy dwoma samogłoskami.
 
Zatem na przykładzie kolejnego wyrazu z pytania czytelnika animaux dochodzimy do podobnego wniosku:
 
ANIMAUX
 
I - samogłoska
M - spółgłoska (występuje zaraz po i, czyli samogłosce)
A - samogłoska
 
Więc m także występuje po samogłosce I ale tym razem także przed samogłoską A ! - w ten sposób znika nam nosowość.

Inne przykłady:

madame - pani
aimer - kochać
 
Zasada dodatkowa:
 
Kiedy m lub n jest podwójne a po nich występuje samogłoska znika nosowość. Widać to idealnie na przykładzie zwykłego słówka pomme (jabłko).
 

 
POMME
MM - spółgłoska podwojona
E - samogłoska
Brak głoski nosowej - wymowa - /pom/

Obrazki: Martyna Grzybek - http://tena965.deviantart.com/
Obrazek Auchan - źródło Internet

12 komentarzy:

  1. super czyta sie jak ktos pisze z pasja i dla pasji :) sama 3 lata uczylam sie tego pieknego jezyka jednak orlem w klasie nie bylam, a sposob nauczania do mnie trafial. Jednak po przeczytaniu kilku twoich postow chec do nauki porocil ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo się cieszę ! Zapraszam w takim razie do śledzenia kolejnych postów, pozdrawiam ! :))

      Usuń
  2. Czy planujesz może notkę o imiesłowie gerondif? Wiem, że banalny w sumie co tu tłumaczyć, ale niektóre czasowniki z I grupy nie odmieniają się tak samo i chciałabym się dowiedzieć co jest tego przyczyną, np. plonger, manger,voyager.
    :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie miałam go w najbliższym czasie w planach, natomiast pomyślę co da się w tej kwestii zrobić - może wymyślę coś fajnego :)
      Dziękuję za komentarz, pozdrawiam !!

      Usuń
  3. Bardzo lubię poczytać Twoje posty Marcelle. Są ciekawe, przystępnie napisane i zawsze przykuwają uwagę, estetycznie tez bez zastrzeżeń, miło popatrzeć na ładne obrazki :) Podoba mi się wizualnie Twój blog.
    Kiedyś na Twoim blogu był odnośnik do filmików Cypriena - od tej pory oglądam go na YT.Niestety, czasami nie rozumiem o czym on mówi. Dlatego mam propozycję, czy mogłabyś co jakiś czas zrobić post o jakimś jego filmiku z dokładnym tłumaczeniem?Żeby był to taki cykl postów, co jakiś czas.
    Pozdrawiam Basia :* :* :*

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Basiu dziękuję za ten komentarz, na pewno pomyślę o czymś takim, niestety nie jestem w stanie zrobić wszystkiego naraz ponieważ czytelnicy mają dużo pomysłów, ja staram się spełniać ich oczekiwania oczywiście, natomiast realizuję także moje pomysły, więc zabiera mi to trochę czasu.
      Za jakiś czas postaram się wprowadzić coś takiego, myślę, że spodoba się czytelnikom :))
      Pozdrawiam serdecznie !!

      Usuń
  4. Dzięki tobie mam ochote uczyć się francuskiego!! Zapraszam do mnie http://muzyka-z-pasja.blogspot.com/search?q=Muzyka Ps. jeśli możeż to skomentuj!

    OdpowiedzUsuń
  5. Dzięki za Auchan. Do rozpaczy doprowadzają mnie reklamy w TV i w radio, gdzie wymawiają [oszą], a nie [oszã]. Większość "poradników" internetowych też promuje tę nieprawidłową wymowę. Pozdrawiam. JF.

    OdpowiedzUsuń
  6. Jeżeli chodzi o naukę j. francuskiego, to od czasu do czasu warto jest sprawdzić nasz stan wiedzy, rozwiązując specjalny test poziomujący https://lincoln.edu.pl/krakow/wybierz-test/. Za jego pomocą dowiemy się o naszym stopniu zaawansowania w danym języku. Pytania zawarte na teście skutecznie sprawdzą nas pod kątem gramatyki, zasobu słownictwa, czy znajomości struktur leksykalno-gramatycznych.

    OdpowiedzUsuń
  7. Ja jetem ogólnie zwolenniczką nauki języka francuskiego i moim zdaniem nie ma nic lepszego. Ja bardzo chętnie korzystam z pomocy naukowych https://www.jezykiobce.pl/32-francuski i jestem zdania, że sam język francuski jest przepiękny.

    OdpowiedzUsuń