czwartek, 13 marca 2014

Konstrukcja IL Y A oraz zaimek Y , czyli znaczące drobnostki języka francuskiego

<< Le diable est dans le detail >>

Mój dzisiejszy post pragnę rozpocząć właśnie od tego bardzo dobrze znanego przysłowia, aby trochę wprowadzić Was w temat 'tych szczegółów', które w języku francuskim tkwią przez cały czas i sprawiają niemałą trudność. O czym mowa? Otóż moim skromnym zdaniem francuski diabeł tkwi w ZAIMKACH ! Czy istnieje coś bardziej denerwującego od krótkich, niepozornych wyrazów, których użycie i zastosowanie pomimo kilku lat nauki wciąż nie jest do końca jasne ? Ich kolejność w zdaniu, uzgodnienie do osoby, liczby... Quel horreur ! Sama otwarcie przyznaję, iż zaimki to taka część języka, która mi samej od zawsze sprawiała trudność. Dlatego też dzisiaj chciałabym powiedzieć o charakterystycznym i nieco dziwnym zaimku, który pląta się we francuskich zdaniach - zaimku przysłówkowym 'y'.

Z czym kojarzymy (lub powinniśmy) 
literkę
y
oraz jakie zastosowanie znajduje
 w języku francuskim

 
1. Wszyscy doskonale znamy konstrukcję IL Y A bez której bardzo ciężko Francuzom cokolwiek powiedzieć, otóż jest używana w języku mówionym cały czas. Jednak nie ma się co dziwić, ponieważ za jej pomocą można wyrazić wiele i sama w sobie jest bardzo funkcjonalna.  
 
Rozkładając na czynniki pierwsze:

Il (3. osoba liczby pojedynczej) 
y (zaimek przysłówkowy określający miejsce)  
a (czasownik avoir odmieniony w 3. osobie liczby pojedynczej)

Co oznacza cała konstrukcja : znajduje się, jest
 
 Il y a un chien dans la voiture - W samochodzie jest pies
Il y a trois choses à faire - Są trzy rzeczy do zrobienia
Il y a encore des places - Są jeszcze miejsca

Oprócz tego, jest to konstrukcja za pomocą której możemy wyrazić okres czasu ponieważ stanowi francuski odpowiednik polskiego słówka temu.

 
 
J'ai vu le film il y a trois semaines - Widziałem film trzy tygodnie temu.
Il y a 2 ans que nous sommes partis - Wyjechaliśmy 2 lata temu.

Pamiętajmy także, o tym, że konstrukcję Il y a, a dokładniej cząstkę avoir uzgadniamy w zależności od czasu, w którym chcemy powiedzieć dane zdanie.
 
Zatem mówiąc W pudełku jest piłka:
- w czasie teraźniejszym powiemy: Il y a un ballon dans une boîte
- w czasie przeszłym odpowiednio: Il y avait un ballon dans une boîte
- w czasie przyszłym natomiast : Il y aura un ballon dans une boîte


Dla nas Polaków, trudność w zastosowaniu tego zaimka niewątpliwie polega na tym, iż my takowego nie posiadamy. A co robią z nim Francuzi ?
 
Francuz odpowiadając na pytanie : Tu vas au cinéma ? Nigdy nie powie Oui, je vais .
Dla nas natomiast, odpowiedź jest całkiem naturalna: 
 Idziesz do kina ? Tak, idę !

Zatem jak brzmi poprawna odpowiedź ? Oui, j'Y vais ! *** 
(Tak, idę TAM)
 
I ten przykład idealnie ilustruje nam jedno z zastosowań tego niepozornego zaimka w postaci jednej literki:
 
a. Zastępuje miejsce, cel podróży; tłumaczenie: TAM
 
Tu vas à Paris ? - Oui, j'y vais demain et j'y reste trois jours (yà Paris)
(Jedziesz do Paryża ? Tak, jadę tam i zostaję tam na 3 dni)
Patrice est chez lui ? - Non, il n'y est pas, il est sorti (y= chez lui)
(Patrice jest u niego ? Nie, nie ma go tam, wyszedł)
Vous connaissez le Pérou ? - Non, je n'y suis jamais allé (y=Pérou)
(Zna pan Peru ? Nie, nigdy tam nie byłem)
 
b. Zastępuje rzeczowniki poprzedzone przyimkiem à
 
Elles s'interessent à la politique ? - Elles s'y interessent.
(One interesują się polityką ? One się nią interesują)
Il participera à ce congrès ? - Oui, il y participera sûrement.
(On będzie uczestniczył w kongresie ? Tak, on będzie w nim na pewno uczestniczył)
 
*** Zauważmy, iż przykład przeze mnie podany jest w czasie teraźniejszym. Jeżeli chodzi o czasy futur (przyszły) lub conditionnel nigdy nie używamy zaimka 'y'.

Il ira (futur simple) à Paris ? Oui, il ira

Kwestia czasownika penser

 

Jak dobrze wiemy, czasownik penser (myśleć, sądzić) łączy się z przyimkiem à  (chociaż może także z przyimkiem 'de', ale posiada wtedy inne znaczenie).
Pamiętajmy, że zaimek y w tym przypadku będzie funkcjonował tylko wtedy, kiedy będziemy mówić o rzeczach, a nie istotach żywych (ludziach, rzeczowniki ożywione).
 
Je pense à mes dernières vacances = J'y pense souvent
(Myślę o moich ostatnich wakacjach = myślę o nich)

Je pense au week-end = J'y pense
(Myślę o weekendzie = myślę o nim)
 
ALE
 
Je pense à mes amis = Je pense souvent à eux
(Myślę o moich przyjaciołach = myślę o nich)

Charakterystyczne konstrukcje:

 
 
ça y est ! = zrobione ! Wszystko gra !
Vas - y ! Allons-y ! Allez - y ! = Dalej ! Chodźmy !
S'y connaitre = być ekspertem w jakiejś dziedzinie
S'y faire = przyzwyczaić się do
 

Przykłady na podstawie książki: Grammaire expliquee du francais wyd. Cle International

10 komentarzy:

  1. Warto dodac, ze w jezyku mowionym uzywana jest forma "y a" lub "y a pas" :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak, w języku mówionym w tym momencie zaniedbuje się już tak wiele reguł gramatycznych, że mogłabym o tym napisać osobny post :) Tutaj skupiłam się raczej na języku formalnym. :)

      Dziękuję za komentarz,
      pozdrawiam ! :)

      Usuń
  2. A ja od siebie dorzucilabym forme il y a w czasie futur proche ---> il va y avoir
    W punkcie b dopisz, ze chodzi o rzeczowniki nieozywione
    Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzięki za wspomnienie o czasie futur proche ! Mam wrażenie jednak że nie jest tak często w języku używana, natomiast warto znać ! :)

      Usuń
  3. Francuskie zaimki to zmora. Dzięki za dobre wyjaśnienia. Fajnie by było, gdybyś kontynuowała ten temat :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mam w planach oczywiście zaimek EN i coś tam jeszcze fajnego na pewno wymyślę :)
      Pozdrawiam !

      Usuń
  4. Hej, mam pytanie, przy zwrocie "wieje wiatr" czy "jest wiatr" (chodzi o okreslanie pogody) . Jak utworzyć np "jutro będzie wiał wiatr" w Future Proche? Chodzi o to jak zamienić i dodać ... I mam to samo pytanie w czasie Passe Compose :D z góry dziękuje i pozdrawiam xx

    OdpowiedzUsuń
  5. Zwrot "Il y a du vent" zamienic na Futur Proche, nie wiem gdzie dodać "aller" (przepraszam ze dwa komentarze ale pisze z mobilnego i coś mi sie usuneło :p)

    OdpowiedzUsuń
  6. Bardzo użyteczny wpis... w ramach powtórek do egzaminu :P

    OdpowiedzUsuń
  7. W futur proche:
    > Il va y avoir du vent (chociaż częściej: il va t'y avoir du vent - "t" dodawane jest jako fonetyczne - szczególnie w wymowie).
    Negacja:
    > Il ne va pas y avoir de vent (lub: Il ne va pas t'y avoir de vent)

    W passé composé:
    > Il y a eu du vent.
    Negacja:
    > Il n'y a pas eu de vent.

    Mam też pytanie: jak wygląda il y a w czasie passé récent? Wiem, że raczej nie jest często w nim stosowane (o ile w ogóle) ale nie potrafię go utworzyć.

    Mam w tym czasie kilka opcji z "il y a", ale żadna mi się nie podoba:
    > Il vient d'y avoir
    > Il vient de t'y avoir (na zasadzie futur proche)
    > Il y vient d'avoir (ten podobnie jak passé composé, ale w ogóle to nie brzmi)

    OdpowiedzUsuń