Sztuka myślenia po francusku

Każdy język odbiera świat w inny sposób

 

Dosłowne tłumaczenie zdań i przysłów, ciągłe porównywanie konstrukcji i składni do języka polskiego, a co gorsza tworzenie francuskiego zdania po polsku. Właściwie są to dość naturalne tendencje, ponieważ często łatwiej zestawić dwa języki i doszukiwać się w nich podobieństw, a jeszcze prościej postawić sobie polskie zdanie za wzór i skrupulatnie tłumaczyć każdy wyraz z osobna. Na to z pewnością nie mogą pozwolić sobie tłumacze, my, uczniowie natomiast, do pewnego etapu zaawansowania mamy do tego prawo i z niego w pełni korzystamy, ponieważ tego rodzaju błędy popełniamy bardzo często.  

Otóż należy pamiętać iż, kluczem do perfekcyjnego opanowania języka francuskiego jest przede wszystkim umiejętność myślenia po francusku. Zauważmy że każdy język jest ściśle powiązany z historią danego kraju. To właśnie ona go ukształtowała i w dalszym ciągu kształtuje. Język to pewne lepsze lub gorsze nawyki, to maniera, to sposób mówienia i gestykulacji.. Dla każdego narodu wyjątkowy i jedyny w swoim rodzaju.

Apprendre une langue, c'est comme le commencement d'une autre vie
- uczyć się języka to tak jakby rozpocząć nowe, inne życie.

Nauka języka francuskiego to nie tylko słownictwo i gramatyka, to  poniekąd wejście we francuski świat, pozornie podobny, ale nigdy ten sam. W nim uczymy się myśleć na nowo z tym, że po francusku. To nowe pojęcia, nowe definicje. Dlatego w moim dzisiejszym poście pragnę przedstawić Wam pewne kwestie, w których język polski znacznie różni się od języka francuskiego, o których zapominamy, które mylimy lub z których zwyczajnie nie zdajemy sobie sprawy. Moim celem jest pokazanie Wam, iż nie jesteśmy w stanie przetłumaczyć wszystkiego dosłownie, tak jak podpowiada nam język polski.
 

 

1. Szyk wyrazów w zdaniu, czyli jak naprawdę pisać po francusku

Mówiąc szyk wyrazów mam na myśli przede wszystkim miejsce przymiotników w zdaniu, bowiem z ich uporządkowaniem mamy zazwyczaj największy problem. Tutaj często, a przede wszystkim na początku nauki, brak nam wyczucia i umiejętności tworzenia francuskiego zdania. Podczas gdy w języku polskim przymiotniki występują zazwyczaj przed rzeczownikiem, w języku francuskim sytuacja jest bardziej skomplikowana.

 

Oto podstawowe zasady jakimi należy się kierować w tej kwestii:

 

a. Większość francuskich przymiotników stoi po rzeczowniku

(do tego jest się nam najtrudniej przyzwyczaić)

Są to:

 

*przymiotniki wyrażające kolor czy kształt

Il porte souvent ce pantalon bleu - on często nosi niebieskie spodnie

 

*odnoszące się do narodowości, religii czy nazw geograficznych

J'ai rencontré plusieurs étudiants allemands - poznałem wiele studentów niemieckich

La religion catholique domine en Pologne - religia katolicka dominuje w Polsce

 

 

*Będą to też przymiotniki zastępujące dopełnienie rzeczownika

Ce sont des températures estivales (=des températures d'été; są to letnie temperatury)

 

*lub imiesłowy czasu teraźniejszego czy też przeszłego użyte jako przymiotniki

Nous connaissons un jeu amusant (imiesłów cz.teraźniejszego) - znamy zabawną grę

Je déteste les voyages organisés (imiesłów cz. przeszłego) - nienawidzę zorganizowanych podróży

 

b. Przymiotniki które stoją przed rzeczownikiem to przymiotniki KRÓTKIE takie jak: beau, bon, double, grand, gros, jeune, joli, long, mauvais, nouveau, petit, vieux, (czasem: bas, large, premier, dernier).

 

 

Quelle jolie vue ! Cóż za piękny widok !

Ils ont fait un long voyage Udali się w długą podróż

une nouvelle maison (nowy dom), un bon enfant (dobre dziecko), un petit problème (mały problem)

 

c. Istnieją także przymiotniki, które mogą stać zarówno przed jak i po rzeczowniku.

Wyrażają one ocenę, osąd lub uczucie.

 

Należą do nich: magnifique, splendide, agrèable, extraordinaire, charmant, étonnant, grave, mystérieux, superbe.

 

Tu as vu ce paysage magnifique ? / ce magnifique paysage ?

Widziałeś ten wspaniały krajobraz ?

 

d. Niestety w języku francuskim istnieje cała lista przymiotników, które zmieniają znaczenie w zależności od położenia (przed lub po rzeczowniku). Jest to zdecydowanie temat na osobny post, natomiast na dzisiaj dwa przykłady żeby zilustrować Wam problem:

 

*un homme grand (wysoki mężczyzna) - un grand homme (wielki, ważny człowiek)

*une fille pauvre (niezamożna dziewczyna) - une pauvre fille (nieszczęśliwa dziewczyna)

 

 

2. Faux amis, czyli uwaga
na językowych fałszywych przyjaciół

Faux amis (dosł. fałszywi przyjaciele) to bardzo znane zjawisko nie tylko w życiu codziennym, ale także w każdym języku obcym. To tak zwane pary wyrazów, które wyglądają bardzo podobnie, czasem na pozór tak samo, jednak posiadają inne znaczenia! 
Oto lista tych według mnie najważniejszych
par polsko-francuskich, które należy znać:

a. Różowy (fr. rose) - Rouge (pl. czerwony)
b. Pensja (fr. salaire) - Pension (pl. renta lub internat)
c. Zrezygnować (fr. abandonner, renoncer) -  Se resigner à qch (pl. pogodzić się)
d. Kostium (fr. maillot de bain) - Costume (pl. garnitur)
e. Kolega (fr. ami, camarade) - Collegue (pl. kolega z pracy, 'po fachu')
f. Fason (fr. coupe np. d'un vetement) - Façon (pl. sposób)
g. Lustro (fr. miroir) - Lustre (pl. żyrandol, świecznik)
h. Recepta (fr. ordonnance) - Recette (pl. przepis kulinarny)
i. Ser (fr. fromage) - Serre (pl. szklarnia)

 

3. Pozornie podobne, a jednak inne przysłowia i powiedzonka

Kwestia przysłów i wyrażeń idiomatycznych w języku jest zawsze niezwykle ciekawa. Po przejrzeniu kilku książek o tej tematyce dochodzę do wniosku, iż w języku francuskim znajdziemy bardzo dużo powiedzonek, które są identyczne w stosunku do języka polskiego. Przykłady to: couper les cheveux en quatre (dzielić włosa na czworo), un coeur de pierre (serce z kamienia), l'humour noir (czarny humor), vert de jalousie (zielony z zazdrości), ne pas remuer le petit doigt (nie kiwnąć palcem), raconter l'histoire en deux mots (opowiedzieć coś w dwóch słowach)... i można by tak jeszcze długo wymieniać.
Przyjrzyjmy się natomiast czym w kwestii innych pozornie podobnych przysłów różnimy się od Francuzów.

1. Jeter l’argent par les fenêtres
- wyrzucać pieniądze przez okna
podczas gdy Polacy wyrzucają pieniądze w błoto
2. Écrire comme un chat
- pisać jak kot
podczas gdy w Polsce piszemy jak kura pazurem
3. Avaler son bulletin de naissance
- połknąć swoją kartę urodzenia
podczas gdy my kopiemy w kalendarz
4. Avoir un cactus dans le portefeuille
- mieć kaktusa w portfelu
podczas gdy my Polacy mamy węża w kieszeni
5. Avoir la chair de poule
- mieć kurzą skórę
podczas gdy mamy gęsią skórę
6. Parler dans sa barbre
- mówić 'w swojej brodzie'
podczas gdy Polacy mówią pod nosem
7. C'est du beurre
- To masło!
podczas gdy dla Polaków to bułka z masłem
8. Francuzom szczęście przynosi czerwona rybka
- un poisson rouge
podczas gdy my prosimy o trzy życzenia złotą rybkę
9. Être bête comme un bouton de bottine
- być głupim jak guzik od trzewika
podczas gdy my mówimy o bucie z lewej nogi
10. À  un doigt de
- o palec od..
podczas gdy w Polsce powiemy o mały włos
11. Podczas gdy my umieszczamy kogoś na czarnej liście,
 Francuzi umieszczają go na liście czerwonej - la liste rouge
12. Podczas gdy my w Polsce jemy za dwóch, Francuzi lubią jeść aż za czterech -  Manger comme quatre
 

A jeżeli chcielibyście dowiedzieć się jakie przysłowia szczególnie przypadły Francuzom do gustu zapraszam na stronę kryjącą się pod TYM LINKIEM 

4. Kwestia przyimków

 

Ten temat to także dobry materiał na kolejny post i być może do przyimków w następnych wpisach wrócę natomiast dzisiaj krótkie wyjaśnienie czemu postanowiłam w ogóle o nich wspomnieć.

Przyimków w języku francuskim jest bardzo dużo i najczęściej jeden francuski przyimek ma kilka swoich odpowiedników w języku polskim. Tutaj znowu nie możemy kierować się dosłownym ich przekładem jeżeli chcemy przetłumaczyć zdanie z języka polskiego na francuski.

 

 

Moje przykłady są następujące:

 

a. Przyimek DANS (pl. w)

 

Znając francuskie słówko dans oznaczające zazwyczaj położenie jakiegoś przedmiotu chcielibyśmy się nim posłużyć tłumacząc następujące wyrażenia:

W zimie - moglibyśmy powiedzieć dans hiver sugerując się dosłownym tłumaczeniem jednak nie jest to poprawne i używamy tutaj przyimka en, zatem en hiver jest poprawnym tłumaczeniem.

Inne przykłady to:

*w pełnej formie (dans pleine forme) - en pleine forme

*sukienka w kwiatki - (la robe dans les fleurs) - la robe à fleurs

 

W języku francuskim używamy także przyimka DANS by powiedzieć:

 

Tu vois ces personnes qui se promenent dans la rue?

Czy widzisz tych spacerujących ludzi na ulicy/po ulicy ?

Je rêve des vacances dans le sud de l'Afrique

Marzę o wakacjach na południu Afryki

 

b. Przyimek SUR (pl. na)

 

Chcąc powiedzieć: Usiądźcie na ziemi, nie powiemy Asseyez-vous sur la terre. W tym wypadku użyjemy bardziej przyimka PAR.

Zatem poprawne zdanie to: Asseyez-vous par terre.

 

W pytaniu : Ile pieniędzy zarabiasz na godzinę ?, znów nie możemy użyć przyimka SUR. Dlatego powiemy Combien est-ce que vous gagnez par heure (a nie sur heure)

 

c. Przyimek DEVANT (pl. przed)

Mówiąc: Chrońcie oczy przed słońcem powiemy raczej: protegez les yeux contre le soleil (a nie devant le soleil)

 

 

Źródło przykładów: Repetytorium gramatyczne z języka francuskiego. Wydawnictwo szkolne PWN. Magdalena Supryn-Klepcarz