Istotne szczegóły języka francuskiego

Szczegóły prowadzą do perfekcji, a perfekcja to nie szczegół.
- Leonardo Da Vinci

Język francuski to język, który zwraca uwagę na szczegóły. O wielu rzeczach należy tu pamiętać, ponieważ bardzo często, na przykład sam brak uzgodnienia do osoby czy liczby zmieni nam całkowicie wymowę danego wyrazu. Pierwszym takim wyrazem, a właściwie wyrażeniem które zawsze przychodzi mi na myśl jest język francuski. Najkrótszy sposób nazwania francuskiego to po prostu: français ale dodając słowo la langue należy pamiętać, iż jest ono rodzaju żeńskiego, zatem uzgadniamy przymiotnik do rzeczownika i z tej okazji także zmienia się nam wymowa: z pierwszego słówka: /fʀɑ̃sɛ/ otrzymamy /la lɑ̃g fʀɑ̃sɛz/. Skoro już wspomniałam o tym jak nazywamy francuski po francusku pozwolę sobie na małą dygresję. Najczęstszy błąd jaki tutaj słyszę to nazywanie języka francuskiego françois. Zazwyczaj pojawia się to u osób niemających pojęcia o języku, którzy w ten sposób ten język kojarzą. Więc od teraz wszyscy czytelnicy WSZYSTKIEGO CO FRANCUSKIE zapamiętują, że:

François = Franciszek,
a najbardziej znany Franciszek we Francji to niewątpliwie sam prezydent :)

Français = francuski

 

Mais revenons à nos moutons ! Uzgadnianie przymiotników i związane z tym zmiany w wymowie to tylko przykład. W dzisiejszym poście natomiast zwrócę uwagę na inne szczegóły, które w znaczny sposób wpływają na znaczenie poszczególnych wyrazów. Zatem czy faktycznie 3 poniższe podpunkty okażą się nic nie znaczącymi błahostkami ? Zobaczmy !

Szczegół numer 1 - Rodzajniki

Jak zmienia się znaczenie wyrazu w zależności od rodzaju?

 Odpowiedź brzmi: znacząco.

Niewątpliwie rodzajniki to zmora każdego ucznia, bo co ciekawe, w większości nie pokrywają się z rodzajami w języku polskim (np. stół czy samochód są rodzaju żeńskiego) z tego też względu należy uczyć się ich wraz ze słówkami.
W tym punkcie nie będę jednak omawiać zasad związanych z ich użyciem, zwrócę natomiast uwagę na tak zwane homonimy. Identyczne wyrazy, identyczna pisownia a jednak inne znaczenie, a wszystko to za sprawą rodzajnika.

Oto przykłady, które warto zapamiętać:

rodzaj męski - rodzaj żeński

un livre - une livre
książka - pół kilograma/funt

un mémoire - une mémoire
rozprawa naukowa - pamięć

un poste - une poste
stanowisko - poczta

un vase  - une vase
waza - błoto

un mode - une mode
sposób/metoda - moda

un physique - une physique
wygląd - fizyka

un voile - une voile
welon - żagiel

un manœuvre - une manœuvre
robotnik - manewr

*Dodam jeszcze, iż  my w języku polskim także posiadamy tego rodzaju pary wyrazów. Bez -bez, pokój-pokój, zamek-zamek, pilot-pilot itp. Jako że nie posiadamy rodzajników ich znaczenie rozróżniamy w zależności od kontekstu.

Szczegół numer 2
- miejsce przymiotnika w zdaniu
(przed lub po rzeczowniku)

 

 O tym problemie wspominałam już w poście Sztuka myślenia po francusku. Istnieje lista przymiotników, które zmieniają swoje znaczenie w zależności od położenia względem rzeczownika - przed lub po nim.

un commerçant petit - un petit commerçant
niski, niewysoki handlarz - mało znaczący, drobny handlarz

des fleurs rares - de rares visites
rzadko spotykane kwiaty - nieczęste odwiedziny

une personne seule - la seule solution
samotna osoba - jedyne rozwiązanie

des serviettes propres - mes propres affaires
czyste ręczniki - moje własne sprawy

une fille pauvre - une pauvre fille
niezamożna dziewczyna - nieszczęśliwa dziewczyna

un problème simple - une simple formalité
nieskomplikowany, prosty problem - jedyna formalność

une langue ancienne - mon ancienne adresse
stary język np. łacina - mój poprzedni adres

un disque cher - mon cher ami
droga płyta - mój drogi przyjaciel

le mois dernier - le dernier mois de l'année
poprzedni, ostatni miesiąc - ostatni miesiąc roku

un metal dur - un dur travail
twardy metal - ciężka praca

un résultat certain - une certaine nouvelle
pewny, oczywisty wynik - pewna, jakaś wiadomość

une aventure drôle - une drôle d'aventure
zabawna przygoda - dziwna przygoda

un garçon curieux - un curieux garçon
ciekawy świata chłopak - ciekawski chłopak

Szczegół numer 3
- dwa podobne rzeczowniki utworzone od jednego czasownika o różnych znaczeniach

Wyglądają podobnie, jednak różnią się kilkoma literami. To kolejny szczegół na który powinniśmy zwrócić uwagę, by nie popełnić błędu.

czasownik: prolonger (przedłużać)

a. un prolongement
- przedłużenie w przestrzeni
La municipalité a décidé le prolongement de la voie piétonne.
Zarząd miasta zdecydował przedłużyć ścieżkę dla pieszych.

b. une prolongation - przedłużenie w czasie
Il a obtenu la prolongation de son contrat pour une durée de six mois.
Otrzymał przedłużenie kontraktu na okres 6 miesięcy.

czasownik: tenter (usiłować; kusić)

a. une tentative - próba, usiłowanie
Faire une dernière tentative - podjąć ostatnią próbę

b. une tentation - pokusa, kuszenie
Resister à la tentation de fumer - oprzeć się pokusie palenia

czasownik: changer (zmieniać)

a.  un changement - przemiana
Des changements sont intervenus dans son attitude.
W jego postawie zaszły zmiany.

b. un change - wymiana np. waluty

czasownik: essayer (próbować)

a. un essai (próba, doświadczenie)
Après plusieurs essais de conciliation, j'ai dû  abandonner.
Po kilku próbach pogodzenia się, musiałem zrezygnować.

b. un essayage (mierzenie, przymiarka, wypróbowanie czegoś)
Un essayage d'un appareil - wypróbowanie urządzenia

czasownik: permettre (pozwalać)

a. un permis (zezwolenie w formie dokumentu)
un permis de conduire - prawo jazdy

b. une permission
(zezwolenie w formie ustnej)
solliciter une permission - ubiegać się o pozwolenie

 

 

Przykłady na podstawie książki:

Repetytorium gramatyczne z języka francuskiego. Magdalena Supryn - Klepcarz. Wydawnictwo szkolne PWN.
Źródło obrazków: Internet