Konstrukcja IL Y A oraz zaimek Y , czyli znaczące drobnostki języka francuskiego

<< Le diable est dans le detail >>

Mój dzisiejszy post pragnę rozpocząć właśnie od tego bardzo dobrze znanego przysłowia, aby trochę wprowadzić Was w temat 'tych szczegółów', które w języku francuskim tkwią przez cały czas i sprawiają niemałą trudność. O czym mowa? Otóż moim skromnym zdaniem francuski diabeł tkwi w ZAIMKACH ! Czy istnieje coś bardziej denerwującego od krótkich, niepozornych wyrazów, których użycie i zastosowanie pomimo kilku lat nauki wciąż nie jest do końca jasne ? Ich kolejność w zdaniu, uzgodnienie do osoby, liczby... Quel horreur ! Sama otwarcie przyznaję, iż zaimki to taka część języka, która mi samej od zawsze sprawiała trudność. Dlatego też dzisiaj chciałabym powiedzieć o charakterystycznym i nieco dziwnym zaimku, który pląta się we francuskich zdaniach - zaimku przysłówkowym 'y'.

Z czym kojarzymy (lub powinniśmy) 

literkę

y

oraz jakie zastosowanie znajduje

 w języku francuskim

 

1. Wszyscy doskonale znamy konstrukcję IL Y A bez której bardzo ciężko Francuzom cokolwiek powiedzieć, otóż jest używana w języku mówionym cały czas. Jednak nie ma się co dziwić, ponieważ za jej pomocą można wyrazić wiele i sama w sobie jest bardzo funkcjonalna.  

 

Rozkładając na czynniki pierwsze:

Il (3. osoba liczby pojedynczej) 

y (zaimek przysłówkowy określający miejsce)  

a (czasownik avoir odmieniony w 3. osobie liczby pojedynczej)

Co oznacza cała konstrukcja : znajduje się, jest

 

 Il y a un chien dans la voiture - W samochodzie jest pies

Il y a trois choses à faire - Są trzy rzeczy do zrobienia

Il y a encore des places - Są jeszcze miejsca

Oprócz tego, jest to konstrukcja za pomocą której możemy wyrazić okres czasu ponieważ stanowi francuski odpowiednik polskiego słówka temu.

 

 

J'ai vu le film il y a trois semaines - Widziałem film trzy tygodnie temu.

Il y a 2 ans que nous sommes partis - Wyjechaliśmy 2 lata temu.

Pamiętajmy także, o tym, że konstrukcję Il y a, a dokładniej cząstkę avoir uzgadniamy w zależności od czasu, w którym chcemy powiedzieć dane zdanie.

 

Zatem mówiąc W pudełku jest piłka:
- w czasie teraźniejszym powiemy: Il y a un ballon dans une boîte
- w czasie przeszłym odpowiednio: Il y avait un ballon dans une boîte
- w czasie przyszłym natomiast : Il y aura un ballon dans une boîte

Dla nas Polaków, trudność w zastosowaniu tego zaimka niewątpliwie polega na tym, iż my takowego nie posiadamy. A co robią z nim Francuzi ?
 

Francuz odpowiadając na pytanie : Tu vas au cinéma ? Nigdy nie powie Oui, je vais .

Dla nas natomiast, odpowiedź jest całkiem naturalna: 

 Idziesz do kina ? Tak, idę !

Zatem jak brzmi poprawna odpowiedź ? Oui, j'Y vais ! *** 

(Tak, idę TAM)

 

I ten przykład idealnie ilustruje nam jedno z zastosowań tego niepozornego zaimka w postaci jednej literki:

 

a. Zastępuje miejsce, cel podróży; tłumaczenie: TAM

 

Tu vas à Paris ? - Oui, j'y vais demain et j'y reste trois jours (y= à Paris)
(Jedziesz do Paryża ? Tak, jadę tam i zostaję tam na 3 dni)

Patrice est chez lui ? - Non, il n'y est pas, il est sorti (y= chez lui)
(Patrice jest u niego ? Nie, nie ma go tam, wyszedł)

Vous connaissez le Pérou ? - Non, je n'y suis jamais allé (y=Pérou)
(Zna pan Peru ? Nie, nigdy tam nie byłem)

 

b. Zastępuje rzeczowniki poprzedzone przyimkiem à

 

Elles s'interessent à la politique ? - Elles s'y interessent.
(One interesują się polityką ? One się nią interesują)

Il participera à ce congrès ? - Oui, il y participera sûrement.
(On będzie uczestniczył w kongresie ? Tak, on będzie w nim na pewno uczestniczył)

 

*** Zauważmy, iż przykład przeze mnie podany jest w czasie teraźniejszym. Jeżeli chodzi o czasy futur (przyszły) lub conditionnel nigdy nie używamy zaimka 'y'.

Il ira (futur simple) à Paris ? Oui, il ira

Kwestia czasownika penser

 

Jak dobrze wiemy, czasownik penser (myśleć, sądzić) łączy się z przyimkiem à  (chociaż może także z przyimkiem 'de', ale posiada wtedy inne znaczenie).

Pamiętajmy, że zaimek y w tym przypadku będzie funkcjonował tylko wtedy, kiedy będziemy mówić o rzeczach, a nie istotach żywych (ludziach, rzeczowniki ożywione).

 

Je pense à mes dernières vacances = J'y pense souvent
(Myślę o moich ostatnich wakacjach = myślę o nich)

Je pense au week-end = J'y pense
(Myślę o weekendzie = myślę o nim)

 

ALE

 

Je pense à mes amis = Je pense souvent à eux
(Myślę o moich przyjaciołach = myślę o nich)

Charakterystyczne konstrukcje:

 

 

ça y est ! = zrobione ! Wszystko gra !

Vas - y ! Allons-y ! Allez - y ! = Dalej ! Chodźmy !

S'y connaitre = być ekspertem w jakiejś dziedzinie

S'y faire = przyzwyczaić się do

 

Przykłady na podstawie książki: Grammaire expliquee du francais wyd. Cle International